Onder het motto ‘Niet mijn regering’ trok een autokaravaan van Vlaams Belang-aanhangers eind september naar de Heizel. Ook in de peilingen scheert de partij weer hoge toppen. Journalist Jan Antonissen, die De onfatsoenlijken schreef, is alvast niet verbaasd.
Jan Antonissen: ‘Ik herinner me dat Bart De Wever die zondag in de studio van De Zevende Dag met grote ogen zat te kijken naar de massale bijeenkomst van auto’s met leeuwenvlaggen op de Heizel. Hij gaf niet toe dat hij jaloers was, maar het scheelde niet veel. Hij vond het duidelijk heel straf dat het Vlaams Belang erin geslaagd was om het Vlaamse sentiment op zo’n grote schaal te verzamelen en te activeren. De nakende Vivaldi-regering, zonder het Vlaams Belang of de N-VA, voelde voor Vlaams-nationalisten als de zoveelste kaakslag. Ik zag in die autokaravaan vooral een manifestatie van dat ‘kaakslagnationalisme’, en in mindere mate ook van populisme. Want de vele vlaggen en het gebral van Van Grieken hadden natuurlijk ook wel iets trumpiaans.’
Het zou me niet verbazen als het Vlaams Belang bij de volgende verkiezingen groter is dan de N-VA.
Waren dit dan ‘de onfatsoenlijken’, zoals u ze in uw boek noemt?
Antonissen: Mensen reduceren die ‘onfatsoenlijken’ graag tot extreemrechts, maar ze zitten net zo goed in extreemlinkse hoek. Wat mij betreft zijn de ‘onfatsoenlijken’ iedereen die het niet eens is met het systeem, die spuwt op de traditionele politiek en van de weeromstuit radicaliseert. Daar profiteren partijen van die dat ongenoegen instrumentaliseren, zoals het Vlaams Belang. Maar het is wat makkelijk om die hele groep zomaar weg te zetten als ‘domme racisten en xenofoben’, wat vaak gebeurt. Wie radicaliseert, heeft daar meestal wel een reden voor. Daarom heb ik dat boek gemaakt: ik wilde gaan praten met die mensen, om te begrijpen wat hen drijft.
Wordt in Vlaanderen te weinig naar de rechtse stem geluisterd, zoals op de manifestatie klonk?
Antonissen: Naar de rechtse politici alvast niet: Bart De Wever krijgt behoorlijk wat tijd in de ether, en ook het Vlaams Belang heeft weinig reden tot klagen. Die twee partijen hebben zich natuurlijk altijd opgesteld als calimero’s die niet mogen meespelen. Maar de extreme kiezers – zowel aan linker- als aan rechterzijde – krijgen wél te weinig aandacht. Er is een hele groep laagopgeleide mensen die zich boos en onbegrepen voelen. En omdat ze zich vaak nogal cru uitlaten en hun boosheid ruw ventileren, worden ze snel weggezet als ‘white trash’.
En daar profiteren populisten van?
Antonissen: Populisme gaat over twee thema’s: ongelijkheid en identiteit. Voor heel wat laagopgeleiden die moeten knokken voor hun plaats op de arbeidsmarkt en zich niet meer thuis voelen in hun eigen dorp, is het een strijd om hun vroegere levensstandaard te kunnen handhaven. Pas op: het zijn niet louter slachtoffers, maar het establishment houdt veel te weinig rekening met hen. En ja, daar profiteren populistische partijen van.
Dus u schrok niet toen het Vlaams Belang in een recente peiling 27 procent behaalde?
Antonissen: Nee. En het zou me ook niet verbazen als ze bij de volgende verkiezingen groter zijn dan de N-VA. Na 500 dagen regeringsvorming en een coronacrisis die de leefomstandigheden voor velen enorm heeft bemoeilijkt, gaat het het Vlaams Belang vanzelfsprekend voor de wind. Die partij is ook zeer bedreven op sociale media als TikTok en verspreidt gretig fake news, net nu veel mensen weinig anders omhanden hebben dan voor hun computer te zitten.
Het jaaroverzicht van Knack 2020
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
