De stille dood van het brugpensioen

Op 1 januari 2015 werd het brugpensioen fundamenteel gewijzigd. Het nieuwe brugpensioen is helemaal geen ‘brug’ meer naar het pensioen. De bruggepensioneerden moeten actief blijven op de arbeidsmarkt tot 65 jaar. Volgens Kim De Witte, pensioenspecialist van de PVDA, is deze wijziging ondoenbaar, onlogisch, onnodig én in wezen ook onwettig.

Op 1 januari 2015 werd het brugpensioen (stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag) fundamenteel gewijzigd. Dat gebeurde in alle stilte, buiten het sociaal overleg in de Groep van 10, via een KB van de regering van 30 december 2014.

Het nieuwe brugpensioen is helemaal geen ‘brug’ meer naar het pensioen. De bruggepensioneerden moeten actief blijven op de arbeidsmarkt tot 65 jaar. Zij moeten bewijzen dat ze effectief op zoek gaan naar een job. Zij moeten de stappen die ze zetten voorleggen aan de RVA. Zij mogen maximum vier weken per jaar in het buitenland verblijven en geen nevenactiviteiten meer aanvatten. Indien ze een van die voorwaarden schenden, dan verliezen zij hun SWT-uitkering én de maandelijkse vergoeding van hun ex-werkgever.

De nieuwe regeling heeft bovendien terugwerkende kracht. Ook de werknemers die onder de vorige regeling vielen, worden geviseerd. De nieuwe regeling is van toepassing op alle bruggepensioneerden die nog geen 60 jaar waren op 1 januari 2015. Zelfs de bruggepensioneerden om medische redenen vallen eronder.

Opnieuw belogen en bedrogen

De nieuwe regeling sijpelt door in de samenleving. Reacties van verbijstering, angst en woede vullen de sociale media. ‘Had ik dat geweten, dan was ik nooit met brugpensioen gegaan’, zo schrijft Walter, die 40 jaar gewerkt heeft en vrijwillig zijn plaats heeft afgestaan voor een jongere werknemer. Walter moet nu op zoek naar een nieuwe baan, voor een fractie van zijn vroegere loon.

‘Opnieuw belogen en bedrogen’, zo melden Eddy, André, Patrick en Danny, ex-werknemers bij Ford Genk. Allemaal 38 tot 40 jaar gewerkt. Zij lieten een deel van hun ontslagvergoeding liggen (5.000 euro), om te kunnen genieten van wat rust. ‘Het sluiten van Ford was al moeilijk genoeg, nadat er werkzekerheid beloofd was tot 2020. Dit is opnieuw een slag in ons gezicht. Er was ons iets heel anders beloofd. De regering pleegt hier toch gewoon contractbreuk’, aldus de ex-werknemers.

‘Ik bezwijk onder de werkaanbiedingen … in de uitzendsector’, zo zegt Ronny in een persbericht van de Algemene Centrale. Ronny werkte 42 jaar. Hij is elektromecanicien. Hij krijgt nu een hoop werkaanbiedingen van de VDAB, maar als uitzendkracht met dag- of weekcontracten.

We kunnen deze reacties alleen maar begrijpen. De regering tekende de stille dood van het brugpensioen. Wat is het brugpensioen nog als men actief moet blijven zoeken naar een job tot 65 jaar? De regering wijzigde de regels bovendien met terugwerkende kracht. De nieuwe regeling is ondoenbaar, onlogisch, onnodig én in wezen ook onwettig.

Ondoenbaar, onlogisch, onnodig én onwettig

De nieuwe regeling is ondoenbaar voor vele werknemers. Eén op drie zestigers kampt met ernstige gezondheidsproblemen. Langer werken is voor hen geen optie. De gezonde levensverwachting, dit is de gemiddelde leeftijd waarop wij gezond blijven, is gelijk aan 65 jaar. Dat gemiddelde verbergt immense ongelijkheden. Wie een diploma hoger onderwijs aan de muur heeft hangen, leeft 18 tot 25 jaar langer in goede gezondheid dan iemand zonder diploma. Het aantal jaren in goede gezondheid kalft bovendien af. De oorzaak is altijd harder werken met steeds minder mensen. Zestigers die nog actief willen blijven, konden dat perfect onder de oude regeling. Daarvoor was geen wijziging nodig. Maar wie uitgeput en opgewerkt is, heeft recht op rust. Het brugpensioen maakte dat recht concreet. Het brugpensioen schrappen, betekent het recht op pensioen schrappen voor een hele groep mensen.

De nieuwe regeling is ook onlogisch. Ons land telt nog altijd meer dan 600.000 werklozen. We zitten met een groot overschot aan werkkrachten. Wat gaat er gebeuren wanneer ook alle bruggepensioneerden nu moeten gaan zoeken naar werk? Het Steunpunt Werk en Sociale Economie aan de KU Leuven berekende dat het optrekken van de pensioenleeftijd met twee jaar een negatief effect zal hebben op het aantal banen dat vrijkomt op korte termijn. Ook op lange termijn zijn de gevolgen voor de jeugdwerkloosheid negatief. Dat blijkt onder meer uit het Zweedse voorbeeld. De jeugdwerkloosheid in Zweden is na de inwerkingtreding van de pensioenhervorming sterk gestegen: van 10 procent in 2000 tot 24 procent in 2014. Deze stijging ligt een stuk hoger dan het Europese gemiddelde.

De nieuwe regeling is onnodig. Het brugpensioen kost zo goed als niets aan de gemeenschap. De aanvullende vergoedingen worden betaald door de werkgever. De werknemer betaalt er belastingen op. Dat zijn inkomsten voor de overheid. De bruggepensioneerde krijgt een SWT-uitkering. Maar hij maakt ook plaats voor een jongere werkzoekende op de arbeidsmarkt. Oudere werknemers, die uitgeput en opgewerkt zijn, toch verplichten om actief te blijven, heeft ook weinig effect. Het zorgt voor verschuivingen in de sociale zekerheid. De Human Resources dienstverlener Securex onderzocht het ziekteverzuim op het werk. Het aantal zieken dat langer dan één jaar afwezig blijft, steeg spectaculair: het verdubbelde tussen 2001 en 2013. Niet toevallig verdubbelde in diezelfde periode ook het aantal ouderen dat verplicht wordt om actief te blijven op de arbeidsmarkt. De link is volgens Securex dan ook vlug gelegd: het stijgend aantal zieken is de keerzijde van werknemers verplichten om langer te werken.