De School of Life van Lukaku: leven en werk van de duurste Belg

Zes jaar geleden beweerde Romelu Lukaku dat hij vóór zijn 25e topscorer zou zijn bij de Rode Duivels. In 2017 kwam die voorspelling uit.

De dag dat ik Romelu Lukaku voor het eerst ontmoet, draagt hij alleen een zwarte boxershort. Spiernaakt, zeg maar: Lukaku is amper 15 maar is al zo fors als He-Man. Een interview met Ariël Jacobs in de catacomben van het Constant Vanden Stockstadion loopt naar zijn eind wanneer de trainer van Anderlecht op de schouder wordt getikt. Een bedeesde Master of the Universe vraagt de aandacht. ‘Morgen kan ik niet meetrainen, coach. We hebben schooluitstap.’ De jongensachtige manier van spreken botst zo met dat titanenlijf dat Jacobs erom moet lachen. ‘Het is goed, kameraad. Maar vrijdag zul je een rondje extra moeten lopen.’ Jacobs fluistert samenzweerderig, alsof hij een goed bewaard geheim onthult: volgens hem heb ik zonet een fenomeen de hand geschud. ‘Meer power dan mijn sterkste spelers uit de A-kern. Droeg schoenmaat 49 op zijn dertiende. Slim én een supermentaliteit. Als dat geen topper wordt, snap ik er niets meer van.’

Acht maanden later maakt Romelu Lukaku in moeilijke omstandigheden zijn profdebuut. Seizoen 2008-2009 eindigt op testmatchen: een dubbele confrontatie met Standard beslist over de titel. Lukaku is de X-factor die in het laatste halfuur het tij moet keren. Dat mislukt, maar een tiener die Oguchi Onyewu overpowert, dat maakt indruk. In het daaropvolgende seizoen werkt de dan zestienjarige spits zich op tot eerste keus. Het wordt een jaar voor de geschiedenisboeken. Lukaku kroont zich tot topscorer, debuteert bij de nationale ploeg en wordt de jongste doelpuntenmaker ooit in een Europese competitie.

Bij Anderlecht zien ze die stormachtige evolutie al even aankomen. Een paar jaar eerder stelt de club Peter Smeets aan. Hij moet de jonge aanvaller begeleiden, zo veel mogelijk praktisch geregel uit handen nemen. Dat doet de club alleen voor zogeheten ‘zonnekinderen’, een koosnaam op het jeugdcentrum van Anderlecht voor uitzonderlijke talenten ‘voor wie de zon altijd schijnt’. ‘Ik heb met veel toppers gewerkt: van Anthony Vanden Borre tot Vadis Odjidja, Youri Tielemans en Leander Dendoncker‘, vertelt Peter Smeets. ‘Bij niemand was de hype zo extreem als bij Romelu. Voor mij was nee zeggen tegen al die mensen die iets van hem wilden al een dagtaak op zich. Hoe het voor Romelu zelf moet zijn geweest, kunnen wij ons niet voorstellen want niemand anders heeft in die situatie gezeten. Wat die jongen in zijn tienerjaren overkwam, tart elke verbeelding.’ Smeets zou Lukaku tot twee seizoenen geleden begeleiden.

Het Eén-programma De school van Lukaku zwengelt in 2010 de hype nog verder aan en zorgt ongewild voor meer druk. Het perspectief van de documentairemakers is uniek: volg een sportster terwijl hij doorbreekt. Lukaku studeert toerisme aan het Sint-Guido-instituut in Anderlecht. In een fragment dat later ook in Groot-Brittannië op tv zou komen, bezoekt zijn klas het stadion van Chelsea. ‘Geef mij een bal en ik blijf hier vijf uur’, zegt een emotionele Lukaku, van kindsbeen gek van de Londense club. ‘De dag dat ik hier speel, zal ik wenen.’ En dan zucht hij: ‘Het gaat mij lukken.’ België smelt. Het daaropvolgende weekend scoort Lukaku twee keer tegen Sint-Truiden.

Ouderdomstest

In zijn tweede en uiteindelijk ook laatste seizoen bij Anderlecht is de dash er een beetje af. Hij maakt nog altijd veel doelpunten – de Belgische verdedigers zijn niet opgewassen tegen de tank Lukaku – maar moet ook dikwijls afhaken met kleine, vervelende blessures. Twee maanden voor hij afstudeert, is de batterij op, verklapt Peter Smeets. ‘Presteren bij Anderlecht en de nationale ploeg, voltijds schoollopen, huiswerk, examens, een stage bij Randstad, zijn rijbewijs behalen, talloze reclameopdrachten… Romelu liep rond als een zombie. Hij moest zijn eindwerk presenteren voor een jury, en het was onmogelijk een datum te vinden waarop hij zélf kon. Die jongen werd geleefd. Ik zei: “Jij gaat nu thuis slapen, ik regel dat je wettig afwezig bent op school.” Voor mijn part trokken we de stekker eruit. Het was wel duidelijk dat Romelu met voetbal zijn brood zou verdienen. Moest hij zich echt zo pijnigen voor dat diploma? Mijn voorstel schokte hem zodanig dat hij meteen weer opgekikkerd was. “Nee, Peter, dan ben ik veertien jaar voor niets naar school geweest. Ik bijt door.” Het karakter dat hij in de hypejaren toonde, verdient tonnen respect.’

Twee maanden na zijn achttiende verjaardag en één maand nadat hij zijn rijbewijs en zijn middelbare diploma behaalt, tekent Romelu Lukaku bij Chelsea. De Engelse topclub jaagt al jaren op de hem, maar zijn vader houdt de boot af. Dat is kras, als je de situatie kent. De familie Lukaku heeft het namelijk niet breed. Vader Roger Lukaku was een goede profvoetballer, maar foute investeringen dreven hem naar het bankroet. ‘Romelu moest ons gezin redden’, zou hij daar later over vertellen. Toch weigert Roger een bod van Chelsea dat het gezin 1 miljoen euro zou opleveren. Romelu is op dat moment 14 jaar. Anderlecht moet op eieren lopen in de omgang met vader Lukaku, die tijdens elke training langs de zijlijn staat, ook wanneer zijn zoon al bij de eerste ploeg speelt. Vader kan snoeihard zijn in zijn kritiek, al blijkt Romelu daar goed tegen bestand. Bij Anderlecht dwingt Roger privileges af. Wanneer een jeugdtrainer Romelu bij wijze van experiment op de flank opstelt, klopt zijn vader aan bij Herman Van Holsbeeck: ‘Dit is de laatste keer geweest, of mijn zoon vertrekt naar Lille. Romelu is een spits en dat zal hij blijven.’ De club bindt in: Lukaku speelt nooit meer op de flank. Wat weinigen weten, is dat de Lukaku’s wel degelijk met Lille praten. Het contract ligt klaar, maar de Fransen begaan een onherstelbare fout: ze laten Romelu een ouderdomstest ondergaan. En blijkbaar een slechte, want uit de botscan blijkt dat Lukaku 17 jaar moet zijn, hoewel hij in werkelijkheid nog maar 14 is. Dat haalt oude wonden open: in de jeugdreeksen werd Romelu er haast wekelijks van beschuldigd zijn geboorteakte te hebben vervalst (en dat terwijl hij sinds zijn twaalfde sowieso een paar geboortejaren werd opgeschoven: op zijn vijftiende voetbalt hij al mee bij de U19). Een woeste Roger Lukaku bijt de mensen van Lille toe dat ze hun kans hebben verkwanseld.

De droomtransfer naar Chelsea wordt niet wat Lukaku ervan verwacht. In zijn eerste seizoen speelt hij amper. ‘De zomer begon met een tik: Romelu werd uit de selectie van de Champions League gelaten’, herinnert Peter Smeets zich, die op dat moment Anderlecht verlaat om met Lukaku te kunnen blijven werken. ‘Romelu was voor Chelsea geen prioritaire speler. Geen schande, hij was nog zo jong. Ik herinner me dat ik met hem meereed naar het trainingscentrum van Chelsea. Romelu parkeerde zijn bescheiden gezinswagen naast de sportbolides van Didier Drogba, Nicolas Anelka en Fernando Torres. Symbolisch voor de verhoudingen. Romelu is een karakterman, en hij is van nature heel streng voor zichzelf. Hij begon zichzelf als speler in twijfel te trekken. Maar hoe moeilijk dat seizoen ook was, ook bij Chelsea moesten ze toegeven dat Romelu zeer hard werkte. Toch kwamen de kansen niet. De viering toen Chelsea de Champions League won, is me altijd bijgebleven. Romelu ging mee op het veld – dat moest van de club – maar hij raakte de trofee nog niet met zijn pink aan. “Ik heb hier geen verdienste aan, ik verdien dat niet”, zei hij. Dáár ontstond bij Romelu de drang om een erelijst op te bouwen. Voordien was hij gefocust op zijn eigen succes, op scoren vooral. Vanaf die dag telde alleen het resultaat.’ Het moet gezegd: de erelijst van Lukaku is nog altijd blanco, op één landstitel met Anderlecht na.

Romelu is geen Neymar, maar hij kan wel een hoop dingen waar Neymar niet eens van moet dromen

Peter Smeets

Weinig krediet

De spits vraagt een uitleenbeurt aan. De kandidaten staan in de rij, Chelsea verkiest West Bromwich Albion. Een gezellige middenmoter, met als enige ambitie ‘niet degraderen’. Met zeventien goals van Lukaku hoeft het team daar niet voor te vrezen. ‘De frustratie van het moeilijke jaar bij Chelsea zette hij om in drang naar de goal’, vertelt Smeets. Lukaku begrijpt dat de zon voor hem niet altijd zal schijnen. ‘Tot Chelsea ging het voor Romelu alleen maar bergop: hij scoorde waar hij ook maar kwam, kreeg een miljoenentransfer naar de Premier League. Maar bij Chelsea leerde hij tegenslagen overwinnen. Hij werd meer gedreven dan ooit tevoren.’ De volgende zomer keert Lukaku terug naar Chelsea. Fernando Torres en Demba Ba zijn de concurrenten in de spits: die moet Lukaku aankunnen. De zaken nemen een scherpe wending wanneer Chelsea tegen Bayern München speelt om de Europese Supercup. Lukaku mist de beslissende penalty in de strafschoppenreeks. Bij de nabespreking is trainer José Mourinho bijzonder scherp voor zijn Belgische spits. Het is 30 augustus, één dag voor de transfermarkt sluit. Lukaku vraagt een nieuwe uitleenbeurt, tot woede van Mourinho, die dat een gebrek aan winnaarsdrang vindt. ‘Kennelijk durft hij niet te vechten om een basisplaats’, sneert Mourinho.

Chelsea zal het zich beklagen. ‘Dat hij de club van zijn dromen verliet, goed wetend dat hij wellicht niet meer zou terugkeren, mag je een statement noemen. Spelers die aanvoelen dat ze niet op hun plaats zitten, moeten die stap durven te zetten’, vindt zijn begeleider. Op aanraden van zijn vader trekt Lukaku niet opnieuw naar WBA maar naar Everton, een club met grotere ambities. Hier ontploft Lukaku pas echt. Hij domineert en beslist wedstrijden. In zijn eerste vijf matchen scoort de Belg vijf keer. Mourinho krijgt ondertussen de vraag waarom ‘de beste Chelsea-spits’ elders voetbalt, terwijl zijn eigen team sputtert. Het levert bitse citaten op, zowel van Mourinho als van Lukaku.

Net nu hij bij zijn club de hoogste toppen scheert, komt Lukaku bij de nationale ploeg onder vuur te liggen. Waarom haalt hij bij de Rode Duivels niet hetzelfde rendement als bij Everton? Deels is het een perceptieprobleem. Lukaku heeft op het eerste gezicht het lijf van een target man: zo’n boomlange houwdegen die om hoge ballen vecht, en ze dan aflegt voor opkomende middenvelders. Lukaku vindt zelf dat daar zijn kracht niet ligt. Hij bezit het unieke profiel van een He-Man die de 100 meter loopt in 11 seconden. Eens op snelheid valt Lukaku niet af te stoppen. Dat hij beter tot zijn recht komt bij counterploegen, is niet vreemd. Zijn broer Jordan zei vorig jaar in Knack: ‘Romelu moet zich bij de Rode Duivels vaak schikken in een rol die de zijne niet is. En als het dan tegenvalt, vliegt hij snel weer naar de bank. Wat ook meespeelt, is dat het Belgische publiek Romelu niet graag ziet. Wanneer je voelt dat je je weinig kunt permitteren, moet je oppassen dat je niet verkrampt gaat voetballen.’

Ook dat is een rode draad in de carrière van Romelu Lukaku: hij krijgt weinig krediet wanneer het minder loopt, hoewel de statistieken toch ruim in zijn voordeel pleiten. Zelfs Dag Allemaal spendeerde er een artikel aan, met als titel: ‘Waarom houden we niet van Romelu Lukaku?’ Een terechte vraag, want Lukaku heeft alles waar Belgische voetbalfans normaal gezien op gesteld zijn: een harde werker die er telkens de kop voor smijt. Professioneel bovendien: vedettestreken of dronken opstootjes in discotheken zijn ondenkbaar. Geen prima donna maar een winnaar. Dus waarom houden we niet van Romelu Lukaku? ‘Spelen bij Anderlecht heeft één groot nadeel: de Vlaamse én de Franstalige pers plaatsen je onder een vergrootglas’, zegt Peter Smeets, die ondertussen Yannick Carrasco, Leander Dendoncker en Youri Tielemans begeleidt. ‘Die uiterst kritische benadering zindert na bij de nationale ploeg. De analisten noteren alleen wat Romelu niet kan, en blijven blind voor wat een unieke atleet hij is. Youri Tielemans maakt trouwens hetzelfde mee. Romelu is geen Neymar, maar hij kan wel een hoop dingen waar Neymar niet eens van moet dromen. Daar komt nog bij dat hij lang niet met de Belgische pers wilde praten. Die beslissing viel destijds te begrijpen – er waren zaken geschreven die echt niet hoefden -, maar daardoor werd de kritiek nog opgevoerd. Toen is de toon gezet.’

Koopje van 85 miljoen

Tijdens de zomer van 2017 gaat Lukaku voor 85 miljoen euro naar Manchester United, waar hij trainer José Mourinho terugvindt. Het plaatst hem als enige Belg in de top tien van de duurste transfers ooit. Wanneer Lukaku in het begin van het seizoen aan de lopende band scoort, noemt analist Gary Lineker hem ‘een koopje’. In oktober loopt het minder. In de tribunes steken fluitconcerten op. Mourinho pareert de kritiek met de woorden dat Lukaku voor hem ‘onaantastbaar’ is. Peter Smeets stelt tevreden vast hoe kalm zijn vroegere pupil blijft onder de kritiek. ‘Vroeger had Lukaku de neiging te streng te zijn voor zichzelf. In interviews werden de bemerkingen bits terzijde geschoven, maar hij trok het zich meer aan dat hij wilde toegeven. Romelu heeft leren relativeren. Opgroeiende voetballers moeten leren dat de wereld niet eindigt na één slechte match, en dat je alleen maar je best kunt doen, niet meer. Eén ding relativeert hij niet: een periode zonder goal blijft steken. Hij loopt door een muur om de ban te breken.’

Zijn megatransfer naar Manchester heeft de discussie voorgoed beslecht: Lukaku is de onbetwiste nummer één bij de nationale ploeg. Christian Benteke, Divock Origi en Michy Batshuayi zijn veroordeeld tot de bank. De drie moeten dit seizoen uitblinken bij hun club of ze missen de Wereldbeker. Die zorg heeft Lukaku niet, bij de Rode Duivels is hij nu ook onaantastbaar. In oktober kroonde hij zich tot Belgisch topscorer aller tijden. Op zijn achttiende had de spits dat al voorspeld, na een mindere match bij de nationale ploeg. ‘De pers maakte hem af’, herinnert Peter Smeets zich. ‘Ik wilde hem opbeuren: “Trek het je niet aan, ooit word jij topscorer aller tijden.” Romelu rolde met zijn ogen. “Natúúrlijk word ik dat, Peter. Denk je dat ik dáárom slechtgezind ben? Dat record breek ik nog voor mijn 25e.” En kijk. (lacht) Zo’n uitspraak is niet normaal voor een tiener, maar het ligt in zijn karakter. Hij stelt zichzelf doelen. Romelu neemt zich iets voor, werkt dan keihard om het te realiseren, en bereikt zijn target voordat je het voor mogelijk houdt. Vandaag zegt hij dat hij met België wereldkampioen wil worden. “Ach, het zal wel”, zeggen de mensen dan. Maar wanneer hij die ambitie uitspreekt, dan neem je hem het best ernstig.’