‘De regering-De Croo is niet alleen een ruzieregering, ze is ook spilziek’

‘Omdat ze niet aan álles geld kan uitgeven, moeten we het debat voeren over de kerntaken van de regering’, vindt senior writer Ewald Pironet.

Een week zonder fundamenteel meningsverschil is een week niet geregeerd. Dat is blijkbaar de leuze van de regering-De Croo. Afgelopen week ontstond er binnen de coalitie grote onenigheid over een initiatief van minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen). Zij wilde bij autonome overheidsbedrijven als bpost en Proximus een regeringsspion installeren. Hij of zij zou niet alleen aanwezig zijn op de raden van bestuur maar ook tijdens de directiecomités en goed in het oog moeten houden wat daar allemaal gebeurt – en of dat wel overeenstemt met het regeringsakkoord en de ambities van de regering. De regeringswaarnemer zou ook ‘alles wat de publieke opinie kan beroeren’ moeten voorleggen aan de minister, aldus de krant De Standaard.

Toen de politisering van de overheidsbedrijven nog veel groter was dan vandaag, had de regering daar overal zo’n mannetje (ja, het waren altijd mannen) dat als spion moest optreden. Ze werden ‘regeringscommissaris’ genoemd. Huidig premier en toenmalig minister van Overheidsbedrijven Alexander De Croo (Open VLD) schafte ze in 2016 af, want ‘als politiek moet je niet met oekazes staan zwaaien, maar het management en de raad van bestuur het vertrouwen geven en hun werk laten doen’. Het voornemen van De Sutter, waar niet alleen Groen en Ecolo maar ook de socialisten voor gewonnen lijken, is dan ook een stap terug in de onzalige tijd.

Hoe de regering omspringt met overheidsbedrijven roept wel meer vragen op. Zo werd ze begin dit jaar, via de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (FPIM), aandeelhouder van verzekeraar Ageas. Met belastinggeld. Zonder veel discussie of transparantie. Volgens minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) werd de federale overheid aandeelhouder van Ageas omdat dat past in ‘de slimme verankering van bedrijven die van strategisch belang zijn voor de economie van het land’. De federale overheid is ondertussen aandeelhouder van drie grote verzekeraars (Belfius Insurance, Ethias en Ageas). Is dat nodig? Zorgt dat niet voor oneerlijke concurrentie met de andere verzekeraars die nog volledig in privéhanden zijn?

Die vragen gelden bij uitbreiding voor alle participaties die de overheid heeft, van Belfius (100 procent overheid) over bpost (51 procent) tot Proximus (54 procent). Alle diensten en producten die deze bedrijven aanbieden, kunnen vandaag door privébedrijven worden geleverd. In een vrij competitieve markt. Met een kwaliteit die minstens even goed is. Vaak tegen lagere kosten. Vandaar de vraag: wat is de rol van de overheid in die bedrijven? Wat is het doel van die participaties? Wat zijn voor de federale regering ‘bedrijven die van strategisch belang zijn voor de economie van het land’? Daarover hoor je de regering-De Croo niet.

De vraag over de rol van de overheid in ondernemingen sluit aan bij een debat dat dringend moet worden gevoerd: wat zijn de kerntaken van de overheid? De regering-De Croo is niet alleen een ruzieregering, ze is ook spilziek. Tijdens de coronacrisis vloeide er geld naar tijdelijke werkloosheid en overbruggingskredieten. Er is geld nodig om de klimaatdoelstellingen te bereiken. Er werd geld getoverd om de energiefactuur te verzachten. De minimumpensioenen werden verhoogd. Voor de participatie in Ageas werd 600 miljoen euro uitgetrokken. Er wordt geld beloofd om het budget van defensie op te krikken. Sommige uitgaven zijn terecht, maar iemand moet wel ooit zeggen waar al dat geld vandaan moet komen.

Omdat je niet aan álles geld kunt uitgeven, moet de regering prioriteiten stellen. Daarom is een kerntakendebat nu nodig. Kerntaken die nu vaak te wensen overlaten – justitie bijvoorbeeld. Dat is véél belangrijker dan het gehakketak over het belegen idee om regeringsspionnen aan te stellen in autonome overheidsbedrijven.