De recuperatie van Pussy Riot

Zoals iedereen onderhand wel weet werden in Moskou 3 leden van de Russische provobeweging Pussy Riot veroordeeld tot 2 jaar cel, voor “hooliganisme ingegeven door religieuze haat”.

Zoals iedereen onderhand wel weet werden in Moskou 3 leden van de Russische provobeweging Pussy Riot veroordeeld tot 2 jaar cel, voor “hooliganisme ingegeven door religieuze haat”. De verdediging argumenteerde nochtans dat de actie gericht was tegen de steun van de Russisch-orthodoxe Kerk aan Putin en hun aanklacht dus moet worden behandeld als een politiek meningsmisdrijf en geen religieus haatmisdrijf.

De rechter volgde echter de argumentatie van de aanklager, die stelde dat de bredere context van hun feministisch gedachtegoed wel degelijk “anti-orthodox” is. Pittig detail: aan de verklaring van de gerechtspsychiater dat de meisjes “geestelijk labiel” zouden zijn omwille van hun politieke overtuiging, hechtte de rechter weinig waarde.

2 jaar cel waarvan er nog anderhalf jaar moet worden uitgevoerd. Genoeg om stof te doen opwaaien in het “Vrije” Westen. Overal ter wereld worden solidariteitsmarsen gehouden en nemen popsterren en politici (wat is het verschil ook alweer?) het op voor de drie martelaressen van de vrije meningsuiting.

De hoge vertegenwoordiger van de EU, Catherine Ashton, verklaarde in een officieel communiqué “teleurgesteld” te zijn in het vonnis. Bij monde van woordvoerder Josh Earnest liet Amerikaans president Obama weten “verontrust” te zijn over de uitspraak van de rechtbank. Vooral dat laatste doet menig wenkbrauwen fronsen, althans bij wie op de hoogte is van de wetgeving ter zake in de Verenigde Staten.

In de meest tolerante en progressieve staat, New York, staat nochtans dezelfde strafmaat op dit misdrijf. De Hate Crimes Act van 2000 stelt dat het verstoren van een “gewijde plaats”, zoals een kerk, synagoge, tempel of moskee een strafverzwaring van het haatmisdrijf met zich meebrengt (section 485.10, Laws of New York 2000, chapter 107). Deze flagrante beperkingen van de vrijheid van meningsuiting in het zogenaamde “Land of the free” werden door het Supreme Court grondwettelijk geacht, omdat het belang van de “freedom of worship” (de religieuze vrijheid en de bescherming van de vrije religieuze beleving zoals gewaarborgd in het Eerste Amendement) fundamenteler is dan de vrijheid van een mening te uiten, omdat een betoger die ook buiten het “house of worship” kan uiten. Volgend op deze uitspraak werd in 2009 een soortgelijke wet op federaal niveau uitgewerkt, waardoor het “ontheiligen” van een gebedsplaats een federaal – en dus zwaar – misdrijf is geworden. Een veroordeling van 3 jaar voor een soortgelijk misdrijf is dus perfect mogelijk binnen de Amerikaanse wetgeving. Welk liberaal paradijs?

De veroordeling van Pussy Riot kadert binnen de wettelijke ingrepen van het parlement om het hoofd te bieden aan het stijgend voetbalhooliganisme in Rusland. De straffen op het verstoren van de openbare orde werden de afgelopen legislatuur verhoogd en de politie kreeg de wettelijke mogelijkheid om hardhandiger op te treden tegen herrieschoppers. Om deze reden werden de drie leden van Pussy Riot dan ook veroordeeld voor “hooliganisme” in plaats van voor een politiek meningsmisdrijf, hetgeen in het voordeel zou hebben gespeeld van de verdediging, omdat zoiets nu eenmaal moeilijker te bewijzen is door het Openbaar Ministerie dan zoiets discretionair als “het verstoren van de openbare orde”.

Vinden we een soortgelijke casus terug in het “Vrije” westen? Zeer zeker. Op 10 december 1989 betoogden 4500 demonstranten in New York aan de kathedraal van Saint Patrick tegen de homofobe uitspraken van kardinaal O’Connor. Er werden 111 (!) betogers gearresteerd en de 43 betogers die de Heilige Mis dreigden te verstoren – dreigden, want ze kregen de kans niet – kregen buitensporige straffen voor het verstoren van het grondwettelijk gegarandeerde “freedom of worship”. Pussy Riot avant la lettre.

Zegt de naam Nabeel Rajab u iets? Vast niet. Rajab is een mensenrechtenactivist uit Bahrein. Vorige week werd Rajab veroordeeld tot 3 jaar cel voor het organiseren van “een verboden betoging”. De Verenigde Staten en Europa staan weigerachtig tegenover het uitlokken van een diplomatieke rel met Bahrein. Nochtans lijkt de zaak wel erg sterk op die van Pussy Riot in Rusland. Het verschil: Bahrein is een bondgenoot van het Westen in de Arabische wereld en de thuisbasis van de Vijfde Vloot van de Amerikaanse marine. Over een dubbele standaard gesproken. Waarom zwijgt een ngo als Human Rights Watch dan in alle talen over de situatie in Bahrein. Eenvoudig: de voorzitter van HRW is Suzanne Nossel, tot december 2011 de kabinetschef van Hillary Clinton, minister van Buitenlandse Zaken.

Neen, dit is geen pleidooi om het vonnis van de zaak Pussy Riot te aanvaarden of om de inperking van de vrije meningsuiting in Rusland te minimaliseren door het tegen het kritische licht van onze eigen wetgeving ter zake te houden. Neen, ik wil de zaak Pussy Riot aangrijpen om onze eigen wetgeving inzake haatmisdrijven tegen hetzelfde licht te houden van de zaak Pussy Riot.

Is het normaal dat Duitse jurist en mede-oprichter van het marxistische RAF Horst Mahler in 2009 tot 6 jaar gevangenisstraf werd veroordeeld voor het ontkennen van de Holocaust? Is het normaal dat Julian Assange een showproces in de VS te wachten staat voor het vrijgeven van bewijzen van oorlogsmisdaden door Amerikaanse soldaten? Is het normaal dat Bradley Manning, de informant van Assange, zonder enige vorm van proces opgesloten zit in een Amerikaanse cel?

In een rechtsstaat mag een meningsmisdrijf nooit tot een strafproces leiden. Laat ons de grens trekken bij geweld en het effectief materiële schade toebrengen aan andere personen of eigendom. Vanaf de dag dat Manning, Assange, Rajab en Mahler vrij rondlopen hebben we wel degelijk het recht om Rusland op de vingers te tikken. Rusland heeft alvast van ons geen lessen te krijgen in recht en rechtvaardigheid.

Xavier Everaert is politiek secretaris van JongLibertairen