‘De politiek is meer en meer bezig met zichzelf. En ik kan zelfs begrijpen waarom’

Politici moeten beslissingen durven nemen, schrijft Jan Cornillie, directeur van de sp.a-studiedienst. ‘Willen we het geloof in de politiek op een ernstige manier herstellen, dan is verder kijken dan de waan van de dag en de compromissen op de apothekersweegschaal de enige weg vooruit.’

In Vlaanderen was Samsonseks het woord van 2016. In het Duits en het Engels was het hetzelfde begrip, post-truth of postfaktisch. De vraag die me bezighoudt, is of dat betekent dat we nog niet tot het post-truth tijdperk zijn toegetreden of er al voorbij zijn. Ik gok op het laatste.

In ons harde – en soms hysterische – politieke klimaat zijn we het al gewoon dat politici het niet zo nauw nemen met de feiten. Nieuw is wel dat politici het zonder enige schroom overbrengen naar de derde en vierde macht, het gerecht en de media. Zo zijn we de kerstvakantie ingegaan met een aanval op wereldvreemde rechters – nadien opgeschoond tot één uitspraak van één rechter – en het feit dat de belangrijkste politicus van het land opiniërende journalistiek in de eindejaarsvragen van Humo aanduidt als de meest nefaste ontwikkeling in ons land. Wordt het geen tijd dat politici enige bescheidenheid aan de dag leggen ten opzichte van mensen die een echte job doen?

Mag er nog enige beroepsernst zijn? Je zal maar een hardwerkende, toegewijde magistraat zijn die doorheen de archaïsche regels en vermolmde structuren van justitie zijn uiterste best doet om verantwoordelijkheid te nemen, terwijl de grootste partij van het land op sociale media een aanval op de rechters inzet.

Maar daar stopt het niet. Mensen met kennis en ervaring van hun beroep vragen zich af waar de politiek eigenlijk nog over gaat. Een tijd geleden vertrouwde een directeur van een middelbare school mij toe dat wanneer hij op Villa Politica het onderwijsdebat in het Vlaams Parlement probeerde te volgen, hij niet begreep waar ze het over hadden. Zo ver van de dagdagelijkse praktijk stond dat voor hem. En toch bevechten CD&V en N-VA elkaar op elk stapje van een onderwijshervorming waar men op het terrein allang rijp voor is.

Een andere voorbeeld. Een vertegenwoordiger van de industrie wist me onlangs te vertellen hoeveel impact de wet-Peeters zou hebben op de ondernemingen in de sector: nul komma nul. En toch verkoopt de regering dit als dé grote doorbraak die de weg naar extra jobs zal vrijmaken.

Laatste voorbeeld: de nieuwe wet over de financiering van de sociale zekerheid. De sociale partners moeten volgens de regering eens dringend geresponsabiliseerd worden. Maar ten aanzien van welke risico’s? Het grootste risico voor de sociale zekerheid is de regering zelf. De sociale zekerheid is een baken van stabiliteit in vergelijking met de politiek. Het beheer van de sociale zekerheid is van de meest efficiënte en gedigitaliseerde in vergelijking met de buurlanden. Dat terwijl het redesign van de overheid door deze regering voor geen meter loopt. Wie moet hier wie responsabiliseren?

Politici moeten minder met zichzelf bezig zijn, zei de politicus Wouter Van Besien. Ik ken hem uit onze Chiro-jaren en hij meent dat oprecht. Alleen klinkt dat behoorlijk self-defeating. De politiek ís gewoon meer en meer bezig met zichzelf. Dat is een feit. En ik kan zelfs begrijpen waarom. Want ook al is een deel van het debat fake, de inzet is echt. En ze is groot. Sinds de opkomst van N-VA is het politieke landschap instabiel.

Meer dan ooit tevoren gaat het anno 2017 over politiek overleven én over de toekomst van ons samenlevingsmodel. Alleen lijkt het belang van het eerste veel groter dan het tweede, terwijl het precies omgekeerd zou moeten zijn. Net wanneer grote beslissingen met impact op de lange termijn zich opdringen, houden de partijen elkaar in een wurggreep.

Zo werd op een bepaald moment de beperking van de werkloosheid in de tijd naar voor geschoven door VLD en N-VA. Het zijn twee standpunten die op de instemming van meer dan 75% van de bevolking kunnen rekenen als tegenprestatie voor de meerwaardebelasting van de CD&V. Deal, zou je denken. Maar neen, aan beide zijden is de schrik voor de eigen positie op het politieke speelveld te groot. Een deel van de desillusie over de traditionele politiek komt precies hieruit voort: het onvermogen om een heldere lijn te trekken zelfs wanneer de tijd er rijp voor is. Zelfs wij in de oppositie zouden duidelijke beslissingen van de regering appreciëren. Het gaat dan tenminste over iets.

Willen we het geloof in de politiek op een ernstige manier herstellen, dan is verder kijken dan de waan van de dag en de compromissen op de apothekersweegschaal de enige weg vooruit. Weg van de post truth-politics, maar evengoed weg van het technocratisch consensusbeleid. Dat is een gedeelde verantwoordelijkheid van alle politici, wil ons democratisch systeem zelf nog toekomst hebben. Keuzes bieden. Beslissingen nemen die deze keuzes waarmaken. Right or wrong. Ik wens de regering vanuit de oppositie een deugddoende confrontatie met de feiten.