De ‘plaat’ van Bart De Wever zal, in plaats van afgezet te moeten worden, volop moeten draaien.
Lisa Del Bo zingt ‘Liefde is een kaartspel met jokers en pokers. Liefde is een steekspel van geven en nemen. Liefde is een kaartspel van dames en heren. Liefde is een kansspel voor winnaars zoals jij.’ Is het niet net zo in de politiek?
De mediatsunami in de aanloop naar de verkiezingen is achter de rug. Eindelijk? De kiezers stonden voor hartverscheurende keuzes. Waren het ‘historische’ verkiezingen? ‘Verliefd’ is men op dit adjectief. De kiezer heeft in ieder geval de politieke kaarten grondig geschud. ‘Boem! Paukeslag’ zou de dichter Paul van Ostaijen geschreven hebben. Was er sprake van een politieke vloedgolf, een stormvloed, een depressie, windkracht 10 of slechts een kleine storing. Onder welk politiek wolkendek werden we wakker? Welke partij zag haar politieke invloed toe- of afnemen. De politieke kaarten liggen op tafel. De politici kunnen beginnen ‘spelen’.
De neiging bestaat om zich blind te staren op ‘nationale’ gemiddelden die lokale verschillen verdoezelen. Bovendien zorgen de ‘vlottende’ kiezers voor meer dynamiek dan de procentuele verschuivingen tussen partijen laten vermoeden. In principe zijn de resultaten van de provincieraadsverkiezingen de beste graadmeter voor het actuele electorale klimaat. Bij deze verkiezingen wordt er meer ideologisch gestemd dan voor lokale besturen. Ook nu was dit het geval.
In vergelijking met de verkiezingen zes jaar geleden werden we geconfronteerd met een sterk veranderd partijlandschap. Het uiteenvallen van het kartel CD&V-N-VA maakt de analyse niet gemakkelijker.
De sterkhouder op lokaal vlak is en blijft de CD&V. Zij speelt traditioneel de eerste viool. Af en toe klinken er echter ‘valse’ noten. Sinds de fusies van 1976 moest de partij immers een deel van haar electorale monopoliepositie prijsgeven. Ook nu was het niet anders. Bovendien heeft de partij het traditioneel moeilijker in stedelijk gebied. Scoren in de centrumsteden was zeker één van de uitdagingen. In Antwerpen en Gent komen ze er nauwelijks aan te pas. In andere centrumsteden als Genk en Kortrijk blijft de schade beperkt. In landelijk Vlaanderen blijft de partij in de meeste gevallen de grootste politieke formatie.
In 2006 droeg, naast het Leterme-effect dat niet overal even sterk speelde, het kartel met de N-VA bij tot het goede resultaat. De oude CVP leek even terug. De ‘ultieme’ vraag was wat het uiteenvallen van het kartel lokaal zou betekenen. Hoe goed zou het voormalige kleine broertje N-VA scoren? Zou de reus op lokale dwergvoeten, reuzenvoeten krijgen? Zou ‘slimste mens’ De Wever nu ook het lokale landschap inpalmen? Het antwoord is klaar en duidelijk. De lokale verankering is geslaagd. Nu begint voor N-VA het echte werk. Het waarmaken. De ‘plaat’ van Bart De Wever zal lokaal en provinciaal, in plaats van afgezet te moeten worden, volop moeten draaien.
Na de fusies waren de socialisten al bij al één van de meest stabiele spelers op lokaal niveau. In 2006 was de vraag al of de SP.A dit resultaat zou kunnen vasthouden. Met kartelpartner Spirit leek een lichte winst in vergelijking met de voorgaande gemeenteraadsverkiezingen mogelijk. Met de verdere uitbreiding van de lokale deelname van groene lijsten moest de partij wel concurrentie dulden op haar progressieve flank. Met het vertrek van Steve Stevaert kwam bovendien sleet op de electorale hausse. De partij deed het, zeker in de steden, goed. De vraag was dan ook of men stand zou kunnen houden. Het antwoord is eerder uiteenlopend. Gent werd een voltreffer, Antwerpen een afknapper.
De omvorming tot VLD gaf de blauwen op lokaal vlak de wind in de zeilen. Zeker in 2000. In 2006 was het liberale project in principe breder dan in 2000 door kartelvorming met Vivant en de incorporatie van individuele leden of afdelingen van de voormalige Volksunie. De politieke weersverwachtingen waren echter negatief en werden ook bewaarheid. Al was het niet overal kommer en kwel. Ook nu stond de verkiezingsbarometer niet meteen op zonnig. Het tij keerde echter niet. De zwanenzang voor toekomstig burgemeester Alexander De Croo als voorzitter?
Voor Groen waren de gemeenteraadsverkiezingen een uitdaging. In 2006 was het resultaat wisselend. Vooral de zwakke score in Antwerpen bleef bij. Het resultaat nu is een groene opsteker. Vlaanderen kleurt lokaal groener.
De score van het Vlaams Belang was in 2006 één van dé blikvangers. Het resultaat was echter dubbel. In een aantal steden waaronder Antwerpen en Gent liep men tegen een electoraal plafond aan. Een duidelijke waarschuwing. Zeker omdat Antwerpse politieke evoluties in Vlaanderen meestal voorop lopen. Anderzijds kwamen er in 2006 in heel wat gemeenten één of meer Vlaams Belangers in de raad. De ‘olievlek’ dijde verder uit. Voor Vlaams Belang werd 14 oktober echter een ‘gitzwarte zondag’. Het wordt puin ruimen. Op naar een nieuwe partijvoorzitter?
Ten slotte mag het belang van de lokale lijsten niet worden onderschat. Ze blijven immers de verkiezingen een plaatselijk tintje geven. In de periode na de fusies verloren zij weliswaar terrein maar ze bleven niettemin in heel wat gemeenten aanwezig. In grotere gemeenten zijn puur plaatselijke fenomenen vandaag eerder uitzondering dan regel.
Boudewijn De Groot zingt ‘Wat geweest is is geweest’. Politici aller gemeenten, verenigt u. Aan het werk.
Herwig Reynaert
Kartel
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier