‘De onderwijshervorming: een schaap met vijf poten’

Het onderwijsakkoord is een compromis waarin in wezen weinig verandert, schrijft Jean-Marie Dedecker. ‘Gelukkig maar. Er is immers niets onrechtvaardiger dan ongelijken gelijk te behandelen.’

Onderwijs is de kunst om de verworvenheden van de ene generatie in een verbeterde vorm door te geven aan de volgende generatie. Het wordt onderricht aan mensen van morgen door mensen van vandaag die gisteren opgeleid zijn. Na een ezelsdracht van veertien jaar partijpolitiek getouwtrek heeft de onderwijshervorming nu een muis gebaard, of eerder een schaap met vijf poten: een compromis waarbij elke partij zo weinig mogelijk gezichtsverlies moest lijden, maar in wezen weinig verandert. In dit geval, gelukkig maar: de keuze van het onderwijstraject blijft bij de scholen zelf en we hebben er een nieuw begrip bij: doorstroomscholen.

In hun onverdroten streven naar gelijkheid en hun ijver om het watervalsyndroom in te dammen, wilden de onderwijsegalitairen het ingeburgerde onderscheid aso-tso-bso & kso volledig opblazen en vervangen door een wereldvreemde matrix van studiedomeinen. De mini-schoolstrijd over de studiekeuze op vroege of late leeftijd is verzand tot een ideologische keuze tussen believers en non-believers.

Er is niets onrechtvaardiger dan ongelijken gelijk te behandelen. Het is bijvoorbeeld een ongeschreven wetmatigheid in het muziek- en het sportonderricht dat je de vaardigheden leert onder je veertiende levensjaar en ze traint vanaf die leeftijd.

In Finland is er nu een uitgestelde studiekeuze, en het land doet het nu minder goed in de Pisa-onderzoeken dan vroeger. In het onderzoek naar de ongekwalificeerde uitstroom (18 tot 24 jaar) scoort Vlaanderen met 7,2% in de top 10 van de EU, beter dan de Finnen met 9,2%. België scoort met 10,1% even hoog als de Duitsers en zoals gebruikelijk bengelen het Waals en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest achteraan met respectievelijk 13,1% en 15,8%.

De flagellanten van ons Vlaams onderwijs zouden beter even over de schreve kijken. Toen het comprehensief “eenheidsworst-onderwijs” ingevoerd werd in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten kwam er een onderwijsvlucht op gang van de publieke naar de private scholen. Zowel in Frankrijk als in Nederland (met het rapport Dijsselbloem) is men ook afgestapt van hyper-egalitaire onderwijshervormingen.

Er is echter meer aan de hand. Eventjes Wit krijt schrijft beter (2006) van de VUB doorgenomen: bijna de helft van de meisjes (49.6 procent) met Turkse roots start het middelbaar in de B-stroom. Bij de autochtone meisjes is dat 8,4 procent. Van de jongens met een Noord-Afrikaanse achtergrond blijft 55,4 procent overzitten in het middelbaar. Van de meisjes van Marokkaanse origine verlaat 44 procent het middelbaar zonder diploma. Bij de jongens is dat 54 procent. Ook meer dan de helft van de jongeren van Turkse origine behaalt geen diploma. Bij de autochtonen verlaat tussen de 10 procent (meisjes) en 19 procent (jongens) de school zonder diploma.

Voor de pedagogische tik riskeer je een assisenzaak

Deze cijfers gaan niet over nieuwkomers, maar over pubers uit de tweede en derde generatie migrantenkinderen die blijkbaar nog altijd niet geleerd hebben dat onderwijs en kennis de basis zijn van onze welvaart. Wie zei ook weer dat het niet helpt om een paard naar het water te leiden als het toch niet wil drinken? Ligt het dan echt alleen maar aan ons systeem? AIDe’ emeh Montasser in De weg naar de radicale verzoening, p. 48: ” De thuisomgeving noch de moskee stimuleert jongeren om zich intellectueel te ontwikkelen… Ze worden veeleer ontmoedigd en in een slachtofferrol geduwd. Marokkaanse jongetjes vinden je een streber als je graag studeert of zelfs als je gewoon je best doet. Ze halen elkaar neer. Die groepsdruk is enorm. Hun hele sociale milieu moedigt ze niet aan om zelf na te denken…Op al die gevoelens wordt ingespeeld door radicale predikers, activisten, gepatenteerde luieriken uit hun gemeenschap. Zelfs door opportunistische politici: wij zullen er wel voor zorgen dat je een leefloon of een uitkering krijgt. En dat doen ze ook en zo nemen ze het gevoel van eigen verantwoordelijkheid bij die jongeren weg ”

Zou het kunnen dat het ontbreken van norm- en hiërarchiebesef, van stiptheid en respect in een onderwijssysteem dat niet meer mag straffen, eerder de ongelijkheid bevordert dan het lessenprogramma? Voor de pedagogische tik riskeer je een assisenzaak. Daarbij komt de massamigratie en -regularisatie van het laatste decennium dat de klaslokalen onevenredig heeft opgevuld met alle problemen vandien, van taalachterstand tot een sociale en religieuze kloof, netjes ondergesneeuwd met sociaal paternalisme. Als leraars ontmoedigd worden door de laksheid van een pedagogisch systeem dat gedicteerd wordt door welzijnsknuffelaars, is het opvoedings- en leerproject zoek.

Nivellering omlaag: door preoccupatie voor minderheidsgroepen wordt de doorsnee-leerling afgeremd en de lat telkens lager gelegd. Lui die zoals Lieven Boeve, de praeses van het katholiek onderwijs, die met zijn Dialoogscholen het veiligstellen van levensbeschouwelijke privileges voorrang geven op wetenschappelijke kennis, zijn eerder de doodgravers van ons onderwijssysteem dan de verbeteraars ervan.

De school is door jarenlange socialistische bevoogding een factor geworden van sociale politiek ten koste van het onderwijs. De verdeling van extra middelen in het financieringsdecreet van het leerplichtonderwijs van Frank Vandenbroucke (SP.A) gebeurde op basis van parameters zoals de sociale toestand van de leerlingenpopulatie, de taal, de multiculturaliteit enz…zonder enig aantoonbaar effect op de studieresultaten van de betrokken doelgroepen. Zijn universitair outputfinancieringssysteem (hoe meer diploma’s, hoe meer geld) beloonde eerder kwantiteit dan kwaliteit, zorgde voor ontwaarding van diploma’s en zorgt op termijn voor meer ongelijkheid dan gelijkheid. De Nederlandse linkse volksvertegenwoordiger Marcus Bakker gaf het in zijn eigen land zelfs toe: ‘”Toen het voor arbeiderskinderen financieel haalbaar werd om het Gymnasium te volgen, schafte men het Gymnasium af.” Nivellering omlaag, van “center of excellence” naar instrument van socialisering. De profeten van de gelijkheid willen geen gelijke kansen maar gelijke uitkomsten.

Geen punten, maar sterretjes

Onderwijsminister Pascal Smet (Sp.a) ontpopte zich ook tot de doorgeschoten kampioen van de gelijkheid. Er mochten in het basisonderwijs bij voorkeur geen punten meer gegeven worden maar sterretjes. Smetvrees: punten werken stigmatiserend. Om de eindtermen van het zesde leerjaar te halen volstond het een Franse tekst te kunnen overschrijven: papegaaienonderwijs met een spiekbriefje. Dictee was te belastend voor de pamperpedagogen. Huiswerk moest volgens de kinderrechtencommissaris ook gebannen worden. Niet omdat het de ontwikkeling van het kind in de weg zou staan, integendeel, maar omdat niet alle ouders de tijd of de interesse hebben om zich met hun koters ledig te houden. De “stamtijden” mochten door de leraars Latijn niet meer opgevraagd worden. Het volstond dat de leerlingen ze “herkenden”. De kolder in de kop. Je vinger opsteken in de klas is nu ook al discriminerend en vooral vernederend want niemand mag zich slimmer tonen dan de andere, of mag iemand die het niet begrepen heeft geen vragen meer stellen? Tot spijt van wie het benijdt maar onderwijs is ook struggle for life en survival of the fittest, net zoals de maatschappij waarin de koters later terechtkomen. Wie hen daar niet mee vertrouwd maakt, pleegt schuldig verzuim.

Pogingen om scholieren tegen het aangaan van een intellectuele uitdaging te beschermen, dienen misschien het dogma van de sociale integratie, maar gaan ten koste van de intellectuele ontwikkeling. Ik heb mijn collegeleraars duizendmaal verwenst, maar ben hen vandaag eeuwig dankbaar dat ze de Griekse en Latijnse vervoegingen onder mijn schedelpan hebben geramd. Ze hadden geen last van bemoeizucht, niet van oudercomités of studentenkoepels, noch van een papierberg aan evaluaties, laat staan van helikopterouders die via rechtbanken de examenresultaten van hun koters betwisten. We leerden de klassieken lezen en ontleden in plaats van te “herkennen”. “Onderwijs is niet gebaat bij een ideologisch debat. Onderwijs is een doel op zichzelf” twitterde de rector van de KULeuven. (Soms) een wijs man, die Rik Torfs.