‘De kille retoriek van Van Biesen ent zich op een racistische ondertoon: geen uitkering maar ophoepelen’

‘Luk Van Biesen bevestigde met zijn uitleg in Terzake de diepbruine emotie die op sociale media luid verkondigd wordt, namelijk dat migranten een importprobleem zijn, dat we weer kunnen exporteren’, schrijft Jan De Zutter.

Iemand op zijn woord geloven, kan verhelderend zijn. ‘Nee, ik heb nooit gezegd: dat ze dan terugkeert naar Marokko.’ Dat was, zoals geweten, één versie van het onverkwikkelijke verhaal dat zich in het federale parlement afspeelde. In een tweede versie verandert de werkwoordsvorm: ‘Dat ze dan terugkeren naar Marokko.’

In die versie verwees Open-VLD’er Luk van Biesen niet naar Meryame Kitir, maar naar de arbeiders van Caterpillar. Ook die versie is overduidelijk doordesemd met racistisch gist. Maar laten we de derde versie, de verduidelijking die Van Biesen zelf gaf in TerZake, nu eens – for the sake of the argument – aanvaarden.

In die derde versie komt er nog een stukje context bij: “Als ze dan toch zo performant zijn als de vakbonden beweren, dat ze dan terugkeren naar Marokko en Turkije.”

Van Biesens verdediging bij Terzake is een schoolvoorbeeld van wat de neurowetenschap ‘motivated reasoning’ noemt, gemotiveerd redeneren. Dat is een cognitieve strategie om op zoek te gaan naar feiten om diep ingesleten wereldbeelden en overtuigingen bevestigd te krijgen. Andere feiten die die vooringenomenheid tegenspreken, worden dan weggeredeneerd.

Afkeer voor het sociale vangnet

Bij Van Biesen gaat het om het economisch-liberale wereldbeeld dat de vrije markt voor nagenoeg alles de oplossing biedt. Hoewel Terzake nauwelijks inging op de argumentatie van Van Biesen – ze leken vooral geïnteresseerd in het vermeend racisme – bulkte zijn apologie van de verwijzingen naar dat neo-liberale model. Nee, de werknemers van Caterpillar zijn “niet gedoemd een uitkering te krijgen” en we moeten hen “niet in een uitkering storten”. De afkeer voor het sociale vangnet van de werkloosheidsvergoedingen druipt er van af. Wat geforceerd zou je kunnen stellen: geen werkloosheidsuitkeringen meer maar ophoepelen.

Dat ‘ophoepelen’ wordt door Van Biesen wat keuriger hertaald naar ‘arbeidsmigratie’. Als ze dan toch zo performant zijn en zelfs tot de besten van de wereld behoren, zo argumenteerde Van Biesen, dan kunnen ze elders aan de slag. Niet naar het stempellokaal dus, maar verhuizen, migreren… Naar landen waar ze zulk’n performante arbeiders nodig hebben. Dat in die landen aan een luizenloon moet gewerkt worden in dikwijls belabberde arbeidsomstandigheden, ach ja, dat zijn vervelende feiten die de vooringenomenheid tegenspreken en dus niet meegenomen worden in de ‘gemotiveerde redenering’.

De politicus-ondernemer Van Biesen ziet ook geen enkele rol weggelegd voor de overheid. Die moet haar burgers niet beschermen tegen onheil, bijvoorbeeld na een faillissement van een door diezelfde overheid gepamperd bedrijf. Nee, arbeiders moeten alle heil verwachten van de markt als ze nog hun boterham willen verdienen. Want het is volgens Van Biesen duidelijk dat arbeidsmigratie zal toenemen en “arbeidsfuncties meer en meer ons land zullen verlaten. Dat is nu eenmaal een economische wetmatigheid.” Dat is het uiteraard niet, het is een gewilde economisch-liberale strategie, geen wetmatigheid.

Liberalism meets racism

Van Biesen pleitte niet voor heroriëntering van de getroffen arbeiders, niet voor opleidingen om tewerk gesteld te kunnen worden in een nieuwe transitie-economie, waar machinebouwers een belangrijke rol kunnen spelen, niet voor een grootscheeps plan om de nieuwe golf robotiseringen die er zit aan te komen, op te vangen door nieuwe opleidingen… Nee, de oplossing van Van Biesen is simpel: migratie. Weg uit België.

Die harteloos kille, neo-liberale retoriek entte zich in Van Biesens apologie bovendien op een racistische ondertoon. Liberalism meets racism. Of zou hij werkelijk menen dat witte Belgen die hun job verliezen dan maar moeten migreren naar pakweg Tsjechië? Afijn, ik hoor het graag als dat het standpunt van Open-VLD is. Van Biesen noemde ook Tsjechië niet, maar gaf toe dat hij het over Marokko en Turkije had. Wie zouden daar dan naar moeten terugkeren? Marokkanen en Turken toch?

Van Biesen bevestigt daarmee de diepbruine emotie die op sociale media luid verkondigd wordt, namelijk dat migranten een importprobleem zijn, dat we weer kunnen exporteren. In de kern wordt daarmee bedoeld dat ze geen deel uitmaken van onze samenleving en dat nooit gedaan hebben. De markt had ze nodig, en nu de markt ze niet meer nodig heeft, kunnen ze toch gewoon weer ophoepelen. Afijn, deelachtig worden aan de arbeidsmigratie die tot de economische wetmatigheden behoort, om het iets netter te zeggen. Maar het komt wel op hetzelfde neer.