‘De individuele keuze van gezinnen voor kinderen heeft wel degelijk een collectieve meerwaarde’

‘Gezinnen die kiezen voor kinderen, bouwen aan de toekomst en welvaart van ons allen. Dat de kosten die ze daarvoor maken, gedeeltelijk worden gedragen door de ganse samenleving, is niet meer dan normaal’, schrijft Yves Coemans van de Gezinsbond.

Je vindt de juiste partner en gaat samenwonen en later misschien nog trouwen. En dan komen er kinderen. Of het kan ook in een andere volgorde: eerst kinderen en dan trouwen. Het onderwerp kinderen komt vaak al ter sprake in het begin van de relatie. Kinderen krijgen, is gewoonlijk een bewuste keuze.

Wie kiest voor kinderen, ziet zijn nageslacht als de zin van zijn bestaan. Maar er zijn ook meer en meer mannen en vrouwen die bewust gaan voor een leven zonder kinderen. De redenen hiervoor zijn divers: ervaringen in hun jeugd, belemmering van hun vrijheid, te grote verantwoordelijkheid, de overbevolking op onze planeet of een te veeleisende job…

Koken kost geld

Eenmaal ouders kinderen hebben, heeft elk van hun kinderen recht op kinderbijslag. Het is de bekendste vorm van ‘subsidiëring’ van kinderen door de overheid: ouders krijgen een financiële ondersteuning om de kosten die ze maken om hun kinderen op te voeden te milderen. Het Belgische kinderbijslagsysteem werd in 1930 ingevoerd voor alle werknemers. Iedereen die beroepsactief is, draagt bij aan deze tak van de sociale zekerheid. Dat noemen we het solidariteitsprincipe. Een principe dat weleens in twijfel wordt getrokken door mensen zonder kinderen. Waarom zouden zij aan iets moeten bijdragen dat voor hen niets opbrengt?

Een onterechte vraag volgens de Gezinsbond. Want de individuele keuze van gezinnen voor kinderen heeft wel degelijk een collectieve meerwaarde. Kinderen hebben recht op gelijke kansen die hen een toekomst met perspectieven kan bieden. Een goede toekomst is in het belang van iedereen. Gezinnen die kiezen voor kinderen, bouwen aan de toekomst en welvaart van ons allen. Dat de kosten die ze daarvoor maken, gedeeltelijk worden gedragen door de ganse samenleving, vinden wij dan ook niet meer dan billijk. De huidige kinderbijslagen dekken slechts een klein deel van de reële opvoedingskosten.

Ouders investeren zelf nog veel meer in hun kinderen. “Je kunt kinderen beschouwen als een collectief goed. Ze vormen de generatie die in de toekomst belastingen, sociale bijdragen en pensioenlasten zal betalen. Gezinnen doen daarvoor een private investering, terwijl de baten de samenleving als collectief ten goede komen. Dat is de rationale achter de kinderbijslag.” Een nuchtere vaststelling van Ive Marx van de Universiteit Antwerpen, die de Gezinsbond voluit beaamt. Om het met een boutade te zeggen: de kinderen van vandaag zijn de verpleegkundigen en bejaardenhelpers van morgen.

Hoe meer zielen, hoe meer vreugd

Dat de keuze voor kinderen een individuele keuze zou moeten zijn, daar is vrijwel iedereen het vlotjes over eens. Het aantal kinderen, dat is soms wel een struikelblok. En dan bedoelen we niet binnen de relatie zelf, hoewel partners daarover niet altijd dezelfde mening op nahouden, maar binnen de samenleving.

Sommigen zijn van mening dat de kinderbijslag bedoeld is om gezinnen te stimuleren om veel kinderen op de wereld te zetten. Het huidige systeem met de rangregeling (1^ste, 2^de en 3^de en volgende), waarbij de basiskinderbijslag per kind hoger is naarmate er meer kinderen in het gezin zijn, lijkt daarop aan te sturen.

Maar het vruchtbaarheidscijfer in Vlaanderen spreekt dit tegen. Gedurende meer dan tachtig jaar kinderbijslag is dit cijfer in 2014 afgenomen tot 1,71 kind per vruchtbare vrouw. Terwijl de gemiddelde kinderwens van een Vlaming in 2014 eigenlijk 2,05 kinderen is.

Een groot verschil tussen woord en daad dus. Hoge opvoedingskosten en een moeilijke combinatie gezin en werk zijn de belangrijkste obstakels om de kinderwens niet te realiseren. De nieuwe regeling voor de Vlaamse kinderbijslag, die vanaf 2019 in voege treedt, geeft aan elk kind een gelijk basisbedrag van 160 euro, ongeacht zijn rang en leeftijd. Maar ons kinderbijslagsysteem heeft nooit een nataliteitsbeleid als doelstelling gehad.

Bovendien verdienen ouders niet aan de kinderbijslag van hun kinderen. Een kind grootbrengen kost tegenwoordig gemiddeld ongeveer 250.000 euro, de prijs van een kleine woning. De minimumkost van een kind (zonder kinderopvang en onderwijs) voor een basisinkomen van 2.187 euro per maand – minder dan de armoederisico voor een gezin met twee kinderen – stijgt van gemiddeld 285 euro per maand voor een baby tot 665 euro voor een student in het hoger onderwijs. De intentie van onze kinderbijslag is je dan meteen duidelijk: voor een stuk(je) tussenkomen in de opvoedingskosten van kinderen.

Demografische, economische en financiële aspecten: maar kinderen blijven onze toekomst. Laat ons vooral niet vergeten: de rijkdom van kinderen vindt zijn oorsprong in hun kindertijd.

Yves Coemans werkt op de studiedienst van de Gezinsbond.