‘De illusie van Werkbaar Werken: middenklasser werkt zich krom voor obese overheid’

‘De overheid slaat en zalft tegelijk. Door meer dan 50% van ons inkomen af te romen en door veel te starre arbeidswetgeving in stand te houden werkt ze ‘onwerkbaar werken’ in de hand. Aan symptoombestrijding doen onder het mom “Werkbaar werk” is eigenlijk hypocriet’, stelt Bert Schelfhout (voorzitter Jong VLD).

Binnenkort word ik papa. Heel wat vrienden die aan de race gezin-werk begonnen zijn, getuigen van de loodzware taak om aan alle gezinsengagementen te voldoen. Toenemende flexibiliteit zet langs alle kanten druk. Het circus die alleenstaanden met kinderen doormaken is al helemaal anekdotisch. Als 50-plusser blijkt het ook niet evident: de kleinkinderen, je sociale engagementen of een steeds veeleisendere job bezorgen je stress en knagen aan je motivatie. De hardwerkende Vlaming ploetert. Burn-outs lijken trending.

Dat ongenoegen heeft minister van werk Peeters (CD&V) snel begrepen. Als een volleerde marketeer kwam hij op zijn rondetafelconferentie opzetten met 7 verhalen uit het werkveld versterkt door de hashtag #werkbaarwerk. Om zijn actieplan kracht bij te zetten voorziet hij participatie: maar liefst 65 actoren mogen de komende maanden voorstellen aanbrengen. Klinkt tot dusver aannemelijk.

Gebruiken hersenen meer

Voor sommigen is er ogenschijnlijk sprake van een paradox: we werken met z’n allen steeds minder uren per week en toch ervaren we meer stress. Werken op zich is niet de oorzaak van stress. Een van de voornaamste redenen waarom burn-out meer voorkomt dan vroeger, is dat we geleidelijk aan meer werk zijn gaan doen waarbij we onze hersenen gebruiken. ‘Ons lichaam minder gebruiken en onze hersenen meer inspannen kan sneller leiden tot mentale vermoeidheid,’ stellen gezondheidsspecialisten. Afhankelijk van het individu is er dus meer ruimte (flexibiliteit) nodig om zich mentaal te ontspannen.

De SERV bepaalt ‘werkbaar werken’ aan de hand van vier parameters: werkstress, motivatie, leermogelijkheden en werk-privébalans. Zaken waar werkgevers én werknemers de verantwoordelijkheid dragen, niet de overheid. Jonge generaties zullen nog langer moeten werken, wil men de oudere werknemers vier vijfde laten werken tegen hetzelfde loon. 36 maatregelen aan 23 doelgroepen zijn absoluut niet de oplossing. In een steeds complexere samenleving is eenvoud het antwoord.

Een derde van de huidige jobs zal over 10 jaar niet meer bestaan. Steeds meer werknemers zullen hun diensten vrij ter beschikking stellen en worden deels of volledig zelfstandig. Meer dan 100.000 zelfstandigen werken momenteel hard en maken veel minder aanspraak op de uitgebreide systemen van tijdskrediet, zwangerschapsverlof, loopbaancoaches of viervijfderegelingen. Is dergelijke discriminatie gerechtvaardigd?

Subjectieve ervaringen

De Stichting Innovatie & Arbeid van diezelfde SERV peilde in 2010 in een werkbaarheidsenquête naar de arbeidsoriëntaties van werknemers in Vlaanderen. Hieruit blijkt de top 5 van wat mensen belangrijk vinden in hun werk: prettige mensen om mee samen te werken, werkzekerheid, een goed inkomen, interessant werk en goede arbeidstijden. Al deze facetten zijn onderhevig aan subjectieve ervaringen van de werknemer. Enkel bij het ‘goed inkomen’ speelt ook de overheid een significante rol. Om het welbevinden van werknemers te verhogen kan de overheid lasten verlagen en diens nettoloon verhogen.

Vrijheid om loopbaan én leven uit te stippelen

Om die individuele nood aan mentale ontspanning in te vullen is meer flexibiliteit noodzakelijk. Zullen de vakbonden hier partners zijn? Of zullen ze opnieuw verouderde arbeidsmodellen hanteren? Zelf stelt minister Peeters aan dat ’tijd de grootste stressfactor is’. De gemiddelde Belg heeft de luxe om 29 .225 dagen op onze Aarde te lopen. Hiervan werken we er gemiddeld 9.800. In die periode maken we honderden keuzes. Als je enkele maanden intenser wil werken om het daarna rustig aan te doen dan word je vandaag belemmerd: je moet meer dan de helft van je verdiensten afstaan én de arbeidstijden respecteren. Wie netto meer zou overhouden, kan kiezen om zichzelf later extra vrij tijd toe te kennen. Wie graag gaat werken en meer wil doen, moet meer kunnen verdienen.

Een verstarde, gereglementeerde omgeving waar torenhoge lasten elke vorm van soepelheid en creativiteit lam leggen is de tegenstander van ‘werkbaar werken’. Werkbaar werken vereist op maat gemaakte oplossingen voor individuen met verschillende achtergronden en noden. Enkel individuele flexibiliteit kan de nood aan mentale ontspanning inlossen. Geef werknemers meer vrijheid om zelf hun loopbaan én leven uit te stippelen.