‘De ideologie van de N-VA is radicaal en antidemocratisch’ (Ico Maly)

Afgelopen zondag is weer eens gebleken dat de N-VA er meesterlijk in slaagt om haar radicale ideologie met een gematigd sausje te overgieten. Dat is toch de conclusie van het doctoraal onderzoek van Ico Maly, coördinator van Kif Kif.

Een grote verrassing was het niet: de N-VA heeft het op 14 oktober uitstekend gedaan in Vlaanderen. Alweer. Maar weten al die kiezers eigenlijk wel echt op wat voor partij ze hebben gestemd? Ico Maly, die aan de universiteit van Tilburg zijn doctoraatsverhandeling over het programma en de ideologie van de N-VA heeft afgewerkt en coördinator van Kif Kif is, betwijfelt het. ‘Zelfs ik heb ervan opgekeken dat ik bij een zeer radicaal en neoliberaal gedachtegoed uitkwam’, zegt hij.

Hoe is N-VA er precies in geslaagd om haar weinig prikkelende boodschap zo populair te maken?

Ico Maly: Om te beginnen is haar verhaal niet nieuw. Bart De Wever radicaliseert eigenlijk ideeën die al lang bestonden, en net daardoor is het voor de andere partijen vaak heel moeilijk om tegengas te geven. Hoe kunnen de liberalen bijvoorbeeld ingaan tegen neoliberale en Vlaams-nationalistische ideeën die jaren geleden al in de Burgermanifesten van Guy Verhofstadt stonden? Voor CD&V is het dan weer moeilijk om weerwerk te bieden omdat die partij jarenlang een kartel vormde met de N-VA.

Maar de boodschap die de N-VA verspreidt, is niet bepaald mainstream?

Maly: De ideologie van de N-VA is in wezen zeer radicaal en zelfs antidemocratisch, maar wordt wel in gematigde communicatie verpakt. Daardoor komt ze er ook mee weg.

Wat is er zo antidemocratisch aan het gedachtegoed van de N-VA?

Maly: Om te beginnen herleidt De Wever democratie tot vox-populisme. Het enige wat telt, is de stem van het volk die door de mond van politici weerklinkt. Zo wordt voorbijgegaan aan de echte fundamenten van de democratie: gelijkheid en vrijheid. In zijn discours is democratie in wezen nationalisme: meer democratie betekent meer Vlaamse natie. Onzin natuurlijk, want een democratie is niet gestoeld op identiteit maar wel op een grondwet, vrijheid en gelijkheid, en rationele burgers. Maar daar gelooft De Wever dus niet.

Hoe groot is het verschil vandaag eigenlijk tussen de N-VA en het Vlaams Belang?

Maly: Het nationalisme van het Vlaams Belang is puur etnisch: bloed en bodem. De N-VA koppelt daar een soort civiel nationalisme aan. Dat betekent dat alle mensen lid kunnen worden van de Vlaamse natie, ook allochtonen, maar dan wel op voorwaarde dat ze zich volledig schikken naar de morele orde van die etnische natie. Toch is het verschil in wezen heel klein, want ook het VB zegt: aanpassen of opkrassen. Wel is er een groot contrast als het over expliciet racisme gaat. Je zult De Wever bijvoorbeeld nooit horen klagen over het geld dat in de zak van Mohammed verdwijnt. Met andere woorden: het grootste verschil zit in de verpakking. (AP)

Het volledige interview met Ico Maly vindt u deze week in Knack.