De Grote Planner: waarom de comeback van Stromae geen kerstmirakel is

Half oktober verraste Stromae met een nieuwe single, Santé. Acht jaar na zijn tweede plaat, Racine carrée, lijkt Paul Van Haver moeiteloos de draad weer op te pikken.

Rijsel, 2013. Bijna 800 fans trekken naar de Fnac voor een signeersessie van Stromae. Paul Van Haver, die net zijn goed onthaalde tweede plaat Racine carrée heeft uitgebracht, staat aan het begin van een dolle rit die hem als eerste Belg naar een uitverkocht Madison Square Garden in New York en het podium van Coachella – mét bezoek van Kanye West – zal brengen. Maar zover zijn we nog niet. Na de signeersessie in Rijsel omsingelen uitzinnige fans zijn auto. ‘Ze sloegen erop, alsof ik Michael Jackson was. Het voelde alsof ik uit mijn lichaam steeg’, vertelt de muzikant later aan de Franse krant Libération.

Het voorval luidt een kantelpunt in zijn carrière in. Stromae begint te worstelen met de druk van succes en met zijn mentale gezondheid. In 2015 zet hij een tournee in Afrika stop nadat hij slecht gereageerd had op een malariamedicijn. Hij heeft last van uitputtingsverschijnselen en beslist een stap terug te zetten.

In de luwte richt hij zich op het modelabel Mosaert, dat hij samen met zijn vrouw Coralie Barbier en zijn jongere broer Luc runt. Hij ontwerpt een limited edition van een elektrische Mini en werkt mee aan de bouw van een station ten noorden van Parijs. Van Haver draait muziek niet helemaal de rug toe: in 2017 verschijnt hij op een concert van de Franse rapper Orelsan en regisseert hij samen met zijn broer de videoclip voor Hostage van Billie Eilish. Een jaar later zingt hij aan de zijde van Coldplay in Arabesque. Maar nieuwe singles of shows komen er niet.

Arlette

Tot nu. Er circuleerden al langer geruchten over een comeback. In 2018 stond het internet even in rep en roer toen Stromae een filmpje op Instagram postte waarin hij ‘elle défile’ zong. Het bleek om de soundtrack voor een modeshow van Mosaert te gaan. In juli van dit jaar berichtten Paris Match en La Dernière Heure dat de Brusselaar eind december 2020 de opnames voor een nieuw album zou hebben afgerond in Dubai.

Op 15 oktober, acht jaar na zijn laatste release, kwam dan eindelijk die nieuwe single uit. Zonder enige voorzet: het leek alsof Santé uit het niets kwam. Het nummer is vintage Stromae: cumbiaritme, hoekige beat, slimme woordspelingen en een maatschappelijke boodschap. De single is opgedragen aan wie achter de schermen van de samenleving hard werk verricht. Van de bakker die in het holst van de nacht opstaat tot de toiletdame van uw favoriete club (‘Arlette, arrête/ Toi la fête tu la passes aux toilettes’): Van Haver heft het glas voor ‘ceux qui ne célèbrent pas’.

‘De maatschappij blootgelegd in een feestnummer’, zo vatte presentatrice en Stromae-fan Eva De Roo het lied samen op Studio Brussel. Opzwepende muziek en teksten met een donker randje: aan zijn succesformule heeft Stromae weinig veranderd.

Diezelfde dag maakte ook Adele haar grote comeback met de single Easy on Me, maar in België en Frankrijk ging onze landgenoot met de aandacht lopen. Stromae belandde zowel bij ons als in Frankrijk meteen bovenaan in de dagelijkse top 200 van Spotify, vóór Adele. In Nederland stond hij op de 20e plaats, in Marokko op 33 en in Canada op 69. Op YouTube behaalde zijn videoclip op één dag 2 miljoen weergaven en werd de clip de 17e meest bekeken video wereldwijd. Op moment van schrijven, een maand later, is de clip al 15 miljoen keer bekeken. Ter vergelijking: Damso’s 911 behaalt pas na tien maanden 15 miljoen views en Angèles nieuwe single, die weliswaar een week na Santé uitkwam, strandt op net geen 5 miljoen.

Ook de internationale pers reageerde enthousiast. Jon Pareles, chef popmuziek bij The New York Times, tipte het nummer. Het Amerikaanse popcultuurblad Nylon nam het op in zijn overzicht van de tien beste releases van de week en ook het toonaangevende Britse muziektijdschrift NME bejubelde de clip, waarin een cast van koks, poetshulpen en vissers hun werk onderbreken om te dansen op de muziek van Stromae. Venezuela, Griekenland, Senegal, Australië, Hongarije: overal reageerden fans extatisch op het nieuws. De reacties op Twitter gingen van ‘Stromae just dropped, the world is healing’ tot ‘Adele and Stromae returning on the same day, this is Christmas miracle-level’.

Geen mirakel

De comeback van Stromae is wellicht geen kerstmirakel. De man heeft altijd goed nagedacht over zijn strategie. Een voorbeeld: in februari 2013, een half jaar voor de release van Racine carrée, ging een YouTube-filmpje viraal waarin Stromae tabouleh eet in zijn auto in Charleroi. Enkele voorbijgangers proberen hem op stang te jagen en vragen waarom hij geen grotere wagen heeft dan een Fiat 500. Hij is toch Stromae? Van Haver blijft rustig, maar reageert op het voorval met de videoclip voor Formidable. ‘Jullie willen me op mijn bek zien gaan? Wel, dan krijgen jullie dat’, zei hij destijds aan Knack Focus.

In de clip doet Stromae alsof hij dronken rondstrompelt aan de drukke Brusselse Louizalaan. Verborgen camera’s filmen hoe omstanders hun smartphone bovenhalen en de politie te starstruck is om hem echt te helpen. De video haalt honderdduizend views op één dag. Twee dagen later staat de teller op een miljoen. Een geniale zet.

Stromae is niet alleen een goede marketeer, hij is ook heel geheimzinnig. Hij geeft zelden interviews en houdt alle touwtjes in handen, van de clips tot het podiumontwerp van zijn shows. Hij brengt zijn muziek uit op zijn eigen label, Mosaert. De muziekreus Universal functioneert slechts als een promo- en distributiekanaal – zelfs daar weten ze niet wat zijn volgende stap wordt. En ook al treedt hij in 2022 op tijdens Les Ardentes en op Werchter Boutique, boeker Live Nation heeft weinig zicht op toekomstige concerten van Stromae. Toen hij op 8 december plots de titel en de releasedatum van zijn nieuwe album en een Europese tournée aankondigde, was dat ook voor hen nieuws. Stromae communiceerde via sociale media én een optreden in ‘The Tonight Show with Jimmy Fallon’: Multitude zal op 4 maart 2022 beschikbaar zijn.

Vijf keer platina

Toen hij zich in 2015 terugtrok, was Stromae een artiest van wereldformaat. Hij mocht als eerste Belg in de geschiedenis van Rock Werchter op het meest prestigieuze moment spelen: net voor het afsluitende vuurwerk. Kanye West rapte over een remix van Alors on danse, dat overigens een nummer 1-hit was in negentien landen. Zijn plaat Racine carrée was goed voor vijf keer platina. ‘European youth’s favourite misery muse’, doopte The Guardian hem toen.

Acht jaar na zijn tweede plaat is die European youth niet zo jong meer. Maar Stromae spreekt ook een nieuwe generatie aan. Een remix van Alors on danse ging deze zomer viraal op TikTok, met een erg simpel dansje erbij. Het originele filmpje is bijna 150 miljoen keer bekeken en de sound werd al meer dan 5 miljoen keer gebruikt. Zelfs de Amerikaanse zanger en acteur Jesse McCartney deed mee. De artiest lijkt op de trend te reageren door in het artwork van Santé te tonen hoe je écht op zijn muziek danst. Ook dat is vintage Stromae: hij speelt slim in op wat rond hem gebeurt. Na zes jaar lijkt Stromae moeiteloos de draad weer op te pikken.

Het meest veelzeggende moment was misschien toen Lance Bass, die samen met Justin Timberlake rond de eeuwwisseling in de populaire boyband NSYNC zat, zijn voormalige bandlid deze zomer op TikTok teasede, omdat die zijn berichten niet snel genoeg beantwoordde. Hij gebruikte daarvoor de audio van Alors on danse met de caption ‘Wanneer JT eindelijk mijn sms beantwoordt’. Als Justin Timberlake gedist wordt met je muziek, weet je dat je goed bezig bent. Welkom terug, Stromae.