De Griekse mokerslag

Een verbluffende verkiezingsuitslag met verstrekkende gevolgen, voor Griekenland en zeker ook voor de eurozone.

Er werd rekening gehouden met een aardverschuiving, maar het werd een heuse aardbeving met tsunami’s en alle andere onheilspellende toeters en bellen er bovenop. De Griekse kiezer deelde een mokerslag uit zoals die in de naoorlogse periode zelden in een democratisch Europees land werd uitgedeeld. Ik zou eigenlijk niet verbaasd mogen zijn want ik zag twee maanden terug met eigen ogen de moedeloosheid, de verslagenheid, de razernij, de vernedering en vooral de wanhoop van het Griekse volk. Deze verkiezingsuitslag reflecteert die gevoelens, scherp en snoeihard.

Alle ins and outs van de verkiezingsuitslag liggen nog niet klaar en duidelijk op tafel maar naast minstens vier uiterst belangrijke conclusies valt nu al niet te kijken.

Ten eerste, de Griekse bevolking laat massaal haar middenvinger zien aan Lucas Papademos, de zittende technocraat premier en gewezen vice-voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB). Papademos genoot in het parlement de steun van de conservatieven en de socialisten (PASOK). Deze partijen worden in het nieuwe Griekse parlement gedecimeerd. Samen haalden ze bij de vorige verkiezingen 77% van de stemmen, nu niet eens meer de helft daarvan. Er werd gevreesd voor een afstraffing voor de twee traditionele Griekse politieke partijen; het werd een onvervalste slachtpartij.

Ten tweede, vooral extreemlinks scoort zeer goed maar ook extreemrechts gaat met rasse schreden vooruit. Al deze extremere partijen willen op de keper beschouwd niks weten van de besparingen, de belastingsverhogingen en de structurele hervormingen die vervat zitten in het recente herstructureringsprogramma overeengekomen tussen de regering Papademos en de troika (EU, ECB, IMF). Er is in Griekenland in de verste verte geen democratische meerderheid meer om het beleid gebaseerd op die afspraken te ondersteunen, ook al beseffen veel Grieken dat een aantal van de troika-ingrepen onvermijdelijk zijn.

Ten derde, een regering zonder de conservatieven en de socialisten is sowieso onmogelijk. Deze twee partijen kunnen snel tot de conclusie komen dat misschien toch wel wat Grieken ’s avonds een klein beetje geschrokken zijn van hun eigen stemgedrag. Een nieuwe stemronde zou dan terug een hertekening van het politieke landschap kunnen tot stand brengen. Het Griekse systeem voorziet de mogelijkheid om snel tot nieuwe verkiezingen over te gaan. Dat is echter een gigantische gok. Er is immers niet alleen de mogelijkheid dat de verschuivingen vrij klein uitvallen, ze kunnen ook nog eens verder gaan in de richtingen die gisteren ingeslagen werden en dan zijn zeker de conservatieven en de socialisten nog verder van huis dan ze nu al zijn.

Ten vierde, het blijft allemaal zeer vaag maar alle winnende partijen willen een straffe heronderhandeling van de aangegane engagementen ten aanzien van de geldschieters in Europa en bij het IMF. Het meest waarschijnlijke scenario is nieuwe, aanslepende onderhandelingen doorspekt met in het beste geval, naar goede Griekse gewoonte, partiële uitvoering van de aangegane verbintenissen. Europa en het IMF hebben dan twee opties: ofwel blijven aanmodderen met een continue geldstroom richting Griekenland als gevolg.

Of de boel opblazen en dus op de één of andere manier een einde maken aan het euro-lidmaatschap van Griekenland. In het verleden deinsde vooral Europa nadrukkelijk terug voor de tweede optie, onder meer omwille van de vrees voor besmetting van andere probleemlanden.

De Grieken weten dat en zullen daar ongetwijfeld én gehaaid op inspelen. Een cruciale vraag wordt dan ook of Europa en het IMF nu uit een ander vaatje zullen willen of durven tappen.

Johan Van Overtveldt