‘De discussie over de Schengen-akkoorden moet nog beginnen’

Na de verijdelde aanslag op de Thalys, stelde premier Charles Michel voor om de Schengen-verdragen te herbekijken. ‘Het njet van Europa is waarschijnlijk een teken van angst’, schrijft historicus Harry De Paepe.

De fundamentele principes van Schengen, het verdrag dat de vrijheid van verkeer en goederen garandeerd tussen 26 landen, zijn ‘niet onderhandelbaar’, zo stelde de Europese Commissie resoluut. Het was een reactie op de woorden van premier Charles Michel. Die had kort na de mislukte terreuractie op de Thalystrein verklaard: ‘De Schengen-akkoorden zijn belangrijk voor onze economie en onze burgers, maar we worden geconfronteerd met nieuwe bedreigingen in Europa. Misschien moeten we de regels aanpassen, zodat we de identiteit en de bagage van mensen beter kunnen controleren.’

Brussel is bang

Maar het Brussel van de EU zegt dus ‘njet’. Die reactie, die nogal kortaf was, is waarschijnlijk een teken van angst. Niet de angst voor een terrorist, maar angst voor de toekomst van de basisverdragen van de EU. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken bond de kat de bel aan. Op donderdag 20 augustus 2015, nog voor het verijdelde drama op de hogesnelheidstrein naar Parijs, uitte Thomas de Mazière de Duitse frustratie over het vluchtelingenprobleem: ‘Nu nemen we 40 procent van alle vluchtelingen op’ – zo’n 800.000 mensen die volgens de Frankfurter Allgemeine tot 10 miljard euro zouden kosten aan de Bondsrepubliek – ‘We moeten en zullen dit aantal verwerken. Maar op den duur is 800.000 ook voor een land als Duitsland te veel.’

Waarop hij het vrij verkeer van goederen en mensen op de offertafel legde. ‘Controlevrije grenzen zijn op lange termijn niet houdbaar zonder een echt Europees asielbeleid.’ Lees: doe je deel in de asielcrisis anders hoeven de Shengenakkoorden voor ons niet meer.

Britten willen nieuwe spelregels

De Europese Commissie probeert nu Duitsland te sussen, maar het Thalysfeit kon ze niet voorzien. Daarom legde ze Charles Michel meteen het zwijgen op. Want wie durft opperen dat er gemorreld moet worden aan de EU-verdragen, weet dat de Britten meteen staan te springen om de spelregels te kunnen wijzigen. David Cameron wil zijn onverwachte en toch wel grote verkiezingszege verzilveren door zijn kiezers een stevig pakket aan heronderhandelde EU-akkoorden voor te leggen. In 2017 trekken de Britten immers naar de stembus om over het EU-lidmaatschap van hun land te beslissen. Indien Cameron met lege handen staat dan dreigt een ‘brexit’. Hij moet dus zeker zijn eigen eurosceptische vleugel kunnen lam leggen en ook de electoraal groeiende UK Independence Party moet hij te snel af zijn. Tot nog toe ving hij in de meeste Europese hoofdsteden bot tijdens zijn ronde om medestanders te vinden voor een nieuw EU-verdrag. Echter de nijpende migratiecrisis en de terreurdreiging brengt nu aanvankelijk weigerachtigen aan het twijfelen. Niet zo lang geleden antwoordde premier Michel botweg ‘nee’ op Camerons vraag.

Duitsland wil intussen dat het Verenigd Koninkrijk nu ook zijn deel van de vluchtelingen opvangt. Cameron zal, opgejut door de sterke eurosceptische lobby, een hoge prijs vragen. De discussie over de Shengenakkoorden is nog niet ten einde. Nee, het is nog maar in de woorden Winston Churchill ’the end of the beginning’.