‘De burgemeester is het evidente gezag verloren’

Het burgemeesterschap is niet meer wat het geweest is: ‘Je bent kop van jut voor alles wat fout loopt.’

Het burgemeesterschap is voor één op vijf van de burgemeesters te zwaar om de hele termijn van zes jaar vol te houden, zo bleek uit cijfers van Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Geert Bourgeois (N-VA). In Reyers Laat op de VRT spraken Ilse Uyttersprot (CD&V) en Ingrid Pira (Groen!), burgemeesters van Aalst en Mortsel, over hoe zwaar het lokale ambt weegt.

“Het is een moeilijke job, maar er zijn nog andere moeilijke jobs. Wij zijn niet de enige met stress”, stak Uyttersprot van wal. Zij ziet wel enkele specifieke problemen voor burgemeesters. “De aanwezigheid, bijvoorbeeld. Je moet 24 uur op 24 uur bereikbaar en paraat zijn, onder meer voor brandweer en politie. Maar iedereen verwacht je ook altijd overal, voor elke festiviteit. Soms moet je jezelf in drie plooien en dat lukt niet altijd. Die aanwezigheid bepaalt je agenda heel sterk.”

Kop van jut

De burgemeester staat erg dicht bij het volk, en daar maken de burgers blijkbaar gretig gebruik van. “Je wordt veel aangesproken, voor van alles en nog wat. Je bent kop van jut voor alles wat fout loopt. Wat veel mensen niet weten is dat je ook voor een aantal zaken correctioneel aansprakelijk bent. De burgemeester van Damme werd bijvoorbeeld bijna veroordeeld voor een put in de straat. Daar kan je je niet tegen wapenen of verzekeren.”

Pira beaamde dat het burgemeesterschap soms doorweegt. “Hoewel je weet waaraan je begint, schrik je wel in het begin. Als je bijvoorbeeld in een enquête de minst populaire burgemeester van Vlaanderen blijkt. Maar je leert uiteindelijk omgaan met kritiek.”

“Wat mensen wel vaak vergeten is dat je een project hebt, met een coalitie. Ze kijken enkel naar de burgemeester, maar er staat een hele groep achter.”

Evident gezag

Veel burgemeesters hebben het moeilijk met de mondiger wordende burger, zo leerde een rondvraag van Het Nieuwsblad. Uyttersprot bevestigde dat de drempel om kritiek te uiten op politici lager is geworden. “Onze status is veranderd. Maar in Aalst is men altijd mondig geweest, dus ik heb het nooit anders gekend. Ik kan mij wel voorstellen dat iemand die de gemoedelijke dorpspolitiek van vroeger gewend is, na een evaluatie beslist dat dit niet meer is waar hij of zij voor gekozen heeft.”

Ingrid Pira ziet die evolutie ook bij andere beroepen: “Gezagsfiguren als de arts, de leerkracht en de pastoor zijn van hun sokkel gevallen. Dat evidente gezag bestaat niet meer, je moet het nu echt verdienen.”

Scheldmails vol hoofdletters en uitroepingstekens

Zowel Pira als Uyttersprot hebben geen probleem met een mondige burger. Waar ze het soms wel moeilijk mee hebben, zijn de scheldmails die ze nogal vaak krijgen. “De afgesloten burger in zijn kamer, achter zijn scherm, stuurt e-mails vol hoofdletters en uitroepingstekens,” weet Pira. “Ik doe daar vaak een experiment mee: ik pik er de kwaadste uit en antwoord heel erg beleefd, leg de zaken uit en vraag naar alternatieven. Dat werkt vaak heel kalmerend.” Ook Uyttersprot heeft daar goede ervaringen mee: “Zeker als je om suggesties vraagt, wordt het erg stil. Dat blijkt vaak moeilijker dan schreeuwen aan de overkant.”

Hebben de burgemeesters het moeilijk met het tanende respect? Pira geeft toe dat het niet altijd gemakkelijk is. Ilse Uyttersprot heeft er minder last van: “Ik ben liever gerespecteerd en hoef niet zozeer geliefd te zijn. Je gaat niet in de politiek om populair te zijn.” (SD)