‘De aangekondigde nieuwe anti-kraakwet blaast warm en koud’

Volgens advocaat Fernand Keuleneer is de nieuwe anti-kraakwet overbodig. Waarom en voor wie moest die wet er eigenlijk komen?

Was die bezetting een misdrijf of niet ?

Als we de praatjes geloven van mensen die geacht worden “het” te weten, mocht je in dit land altijd al ongestraft het slot of het raam van een leegstaand huis breken, en er je intrek nemen zonder dat dit je strafblad ontmaagdde. Want, zo wordt beweerd, zo’n bezetting is enkel een misdrijf als het pand op dat eigenste ogenblik bewoond is. Heb je net een huis gekocht dat je nog niet bewoont, of heb je net een huis leeggemaakt om het te verkopen of te verhuren, of is net je vader of moeder overleden en heb je daarom hun huis leeggemaakt, wel, dan heb je pech. Wie er zich in komt nestelen zou dan netjes binnen de lijntjes van het strafrecht kleuren, want het pand is “niet bewoond”. Je moet als eigenaar dan zelf maar het initiatief nemen om een procedure tot uitzetting te starten, en hopen dat de vrederechter of de voorzitter je klacht gunstig gezind is.

Uiteraard is het in ons recht niet zo dat je zomaar in het huis van iemand anders kan binnendringen en gaan wonen zonder een misdrijf te plegen. Ook een huis dat tijdelijk niet bewoond wordt maar voor bewoning bestemd en geschikt blijft, behoudt het karakter en de natuur van woning. Wanneer de ramen stuk zijn en niet vervangen worden, lekken niet gedicht worden of er geen sloten meer op de deur zitten, is de situatie wellicht anders. Dat zijn echte leegstaande of verwaarloosde panden, en die zonder recht of titel bezetten maakt vooralsnog inderdaad geen misdrijf uit. Maar bij het bezetten van panden uit de eerste categorie is er wel degelijk sprake van een misdrijf.

Door een juridisch bizarre, hoofdzakelijk ideologische interpretatie, is men naar aanleiding van het Gentse voorval nochtans in die “straffeloze” framing geslaagd, zodat dringend een nieuw wetje nodig werd, weer een. Terwijl de andere interpretatie zich opdringt, ook juridisch, en nieuwe wetgeving overbodig maakt, althans voor die gevallen die er nu de aanleiding toe vormen. Waarom en voor wie moest die wet er eigenlijk komen? Er zijn verschillende veroorzakende partijen: zij die minder dan nodig willen verstrafrechtelijken dan nodig, en zij die meer dan nodig willen verstrafrechtelijken.

Maakt het uit of huisbezetting een misdrijf is of niet ?

Sommigen vinden het ideologisch een goede zaak dat huisbezetting geen misdrijf zou zijn. Als eigenaar kan je immers een procedure bij de vrederechter of de rechtbankvoorzitter aanvatten, en die rechters kunnen – eventueel – tot al dan niet onmiddellijke uitzetting bevelen. Zij kennen trouwens beter de materie, zo wordt geopperd. Wat is dan het probleem, luidt de vraag.

In het strafrecht legt een maatschappij de gedragsregels vast die eenieder verplicht wordt na te leven. Bescherming van het leven, onschendbaarheid van de persoon, bescherming van de staat en de bescherming van eigendom, woonst en privésfeer zijn er kernstukken van.

Eigendom, woonst en privésfeer nemen een centrale plaats in onze rechtsorde. Het strafwetboek bepaalt dat doodslag, verwondingen en slagen verschoonbaar of zelfs gerechtvaardigd zijn, als ze toegebracht worden bij het afweren, bij dag of bij nacht, “van de beklimming of de braak van de afsluitingen, muren of toegangen van een bewoond huis of appartement of de aanhorigheden ervan”, voor zover de dader kon geloven aan een aanranding van personen, hetzij als rechtstreeks doel, hetzij als gevolg van de afwering.

Omdat het strafrecht in een samenleving zo centraal staat, wordt wie een misdrijf pleegt in beginsel vervolgd door de staat, zelfs al dient het slachtoffer geen klacht in.

Vele van die “publieke goederen”, namelijk het eerbiedigen van een aantal fundamentele gedragsregels, worden vandaag de dag uit de sfeer van het strafrecht gehaald, alsof het om gewone private geschillen ging. Ze worden “geprivatiseerd”, onderworpen aan zogenaamde belangenafweging, proportionaliteitstest en de hele daarmee verbonden (vaak links-liberale) hocus-pocus-santeboetiek. Er is nog wel privaat recht toepasselijk, maar dat mondt al snel uit in een afweging tussen partijen met in beginsel gelijkwaardig geachte belangen, gesteund op heel veel nieuwe “grondrechten” van diverse aard waar er altijd wel eentje uit te pikken is dat de “grondrechten” van een ander blokkeert. De rechter, naar analogie met de dorpsmagiër, zal dan wat aarde tussen zijn vingers wrijven, afwegen en beslechten, vaak naar eigen inzicht. Deze evolutie van rechtsstaat naar rechtersstaat brengt ongenoegen teweeg, vooral als het gaat om toch nog vaak als “publiek” ervaren goederen, zoals de bescherming van gezinseigendom.

Terecht wordt niet begrepen waarom een rechter beslist dat daders van wat door velen nog steeds – en niet ten onrechte – als een misdrijf wordt beschouwd, nog altijd voor enige tijd het vermogensvoordeel mogen blijven genieten dat rechtstreeks beoogd werd door het gepleegde misdrijf.

En terecht wordt evenmin begrepen waarom de publieke macht, in de eerste plaats de Procureur des Konings en de politie weigeren om tussen te komen.

In de wet op het politieambt worden als taken van de politie, bij het vervullen van hun opdrachten van bestuurlijke of gerechtelijke politie, onder meer vermeld: de voorkoming van misdrijven, de bescherming van personen en goederen, de daders van misdrijven te vatten, aan te houden, en ter beschikking van de bevoegde overheid te stellen. Ook daar zijn er dus middelen te over om er bezetters mee te verwijderen uit bezette lokalen.

Dat men dus niet kome vertellen dat er geen wettelijke basis bestaat om op te treden.

Dat waren zij die minder onder het strafrecht willen, wat met hen die net meer willen?

Zoals soms niet geheel ten onrechte wordt geopperd, is het niet verboden te denken dat sommigen ook méér dan nodig willen criminaliseren. Is het nodig of juist om elke vorm van bedrijfsbezetting onder het strafrecht te brengen? Men kan er zijn twijfels over hebben. Is het nodig om door banken uitgewonnen panden die tijdens de volgende financiële crisis op de vastgoedmarkt staan te verkommeren met de publieke macht tegen bezetting en gebruik te beschermen ? Men kan er zijn twijfels over hebben.

En de aangekondigde nieuwe wet ?

De aangekondigde nieuwe “penaliseringswet” blaast warm en koud. Elke vorm van kraken en bezetten wordt “gepenaliseerd”, datgene dus wat altijd al een misdrijf was en zou moeten gebleven zijn, maar nu ook het kraken van leegstaande en verwaarloosde panden. Maar tezelfdertijd is die penalisering nogal relatief, en vormt ze een merkwaardig precedent. Blijkbaar zal een kraker, inclusief een woningbezetter, zelfs na het bevel van de procureur het pand niet moeten ontruimen. Het is dan aan de eigenaar-klager om zich tot de vrederechter te wenden. De bezetter kan in dat stadium niet worden aangehouden, meegenomen of van zijn vrijheid beroofd. Dat zou pas kunnen als ook de vrederechter zich uitgesproken heeft en de kraker-bezetter nog steeds weigert te vertrekken.

Merkwaardig. Blijkbaar blijft het geen algemene regel dat politiebevelen onmiddellijk moeten worden opgevolgd; het is nu mogelijk om eerst even het oordeel van een burgerlijke rechter in te winnen. Ik zal eraan denken, de volgende keer dat ik gestopt word.

Ha, zegt men, maar voor een procureur of een onderzoeksrechter is het te moeilijk om te weten of er toch geen huurcontract of bezetting ter bede was… Goed te weten dat procureurs en onderzoeksrechters onbekwaam geacht worden te beoordelen of ze een bevel van ontruiming en eventueel medebrenging onmiddellijk kunnen laten uitvoeren, dan wel enige tijd moeten laten verlopen om de bezetter-kraker, en niet de eigenaar-klager, toe te laten zich tot de vrederechter te wenden. De instanties die tot dergelijke onderzoek en dergelijke beslissingen onbekwaam geacht worden, zijn blijkbaar wel bekwaam om constant te beslissen over de zwaarste misdaden en de meest fundamentele aangelegenheden van vrijheid of vrijheidsberoving. Goed om te weten.