‘Dat immigranten lonen, werkgelegenheid en welvaart van de Belgen naar beneden halen, klopt niet’

Is immigratie goed voor onze economie? Het snelle antwoord is ‘ja’, maar het is complexer dan dat. Wel is duidelijk dat het beleid, werkgevers, vakbonden en de immigranten schromelijk tekortschieten.

Wat is de economische impact van immigratie? Kosten nieuwkomers geld of brengen ze iets op? Daarover wordt vaak gediscussieerd. Meer dan twee jaar geleden legde toenmalig minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) de vraag voor aan de Nationale Bank. Die leverde zopas een zeer gedegen studie af, waarbij ze geen heet hangijzer uit de weg gaat. Daaruit blijkt dat immigranten over het algemeen bijdragen tot onze economie, maar ook dat we op essentiële vlakken falen als het gaat over integratie.

Bijna 70 procent van de Belgische bevolking is autochtoon, met beide ouders in België geboren, vertellen de recentste cijfers. Die dateren uit 2016, waarmee een probleem opduikt dat wel vaker voorkomt bij ons: we lopen achter met cijfers en dat bemoeilijkt een goede, actuele analyse. Maar vier jaar geleden telden we dus iets meer dan 30 procent allochtonen. De eerstegeneratie-immigranten, die buiten België werden geboren, staan in voor 16,5 procent, de tweedegeneratie-immigranten, van wie minstens één ouder buiten België werd geboren, zijn goed voor 13,7 procent. Ongeveer evenveel migranten komen van binnen als van buiten de Europese Unie.

Werkende migranten dragen bij aan de overheidsfinanciën, als ze niet werken kosten ze geld aan de overheid, luidt een voor de hand liggende conclusie in het rapport. Maar daarachter schuilt een complexe werkelijkheid. Zo blijken eerstegeneratie-immigranten minder bij te dragen dan autochtone Belgen. Niet alleen omdat ze minder werk hebben, maar ook omdat hun loon vaak lager ligt. Met als gevolg dat ze minder belastingen en socialezekerheidsbijdragen hoeven te betalen.

Vaak wordt in dit verband beweerd dat immigranten de lonen, werkgelegenheid en welvaart van de Belgen naar beneden halen, maar dat wordt in de studie tegengesproken. Nieuwe immigranten brengen vooral de migranten die hier al enige tijd zijn in de verdrukking. En misschien ook verrassend: tweedegeneratie-immigranten dragen netto meer bij aan de overheidsfinanciën dan autochtone Belgen. Dat komt vooral omdat zij jonger zijn.

Even heel concreet. De studie geeft cijfers over de nettobijdragen: hoeveel dragen ze bij aan de schatkist (via belastingen, sociale bijdragen) en hoeveel ontvangen ze (aan pensioen, werkloosheidsuitkering, kinderbijslag, gezondheidszorg enzoverder)? Het blijkt dat de eerstegeneratie-immigrant een netto-ontvanger is: hij of zij krijgt per hoofd en per jaar 1905 euro. Immigranten van binnen de EU ontvangen 1224 euro, de niet-EU-immigranten 2506 euro. De tweedegeneratie-immigrant is een netto-betaler: hij of zij geeft jaarlijks 784 euro. Dat is meer dan de autochtone Belg, die met 296 euro een netto-betaler is.

Dat waren cijfers ongeacht de leeftijd. Als er alleen gekeken wordt naar de groep op arbeidsleeftijd (20 tot 64 jaar) zijn de Belgen met 10.571 euro per kop per jaar de grootste nettobetalers, gevolgd door tweedegeneratie-immigranten met 5739 euro en de eerstegeneratie-immigranten met 1303 euro. Maar de ene immigrant is de andere niet, want binnen de groep eerstegeneratie-immigranten dragen degenen die van binnen de EU komen netto 4368 euro bij, terwijl de niet-EU-immigranten 935 euro per hoofd per jaar ontvangen.

De studie komt tot de vaststelling die al vaker is gemaakt: ‘De werkgelegenheidsgraad van immigranten (en hun kinderen) opkrikken, is van essentieel belang om hun bijdrage aan de overheidsfinanciën te vergroten’ en dus om ze tot (grotere) nettobetalers te maken. En laat België in de EU nu net een van de laagste scores hebben als het gaat over hoeveel immigranten aan de slag zijn. In 2019 was 61 procent van hen aan het werk, wat bijna 12 procentpunten lager is dan voor wie in België is geboren.

Daarbij gaan maar weinigen vrijuit, zo blijkt uit de studie, iedereen moet de mouwen opstropen. De overheid moet gerichte initiatieven nemen die immigranten kunnen helpen om een baan te vinden, en ze zou de arbeidsmarkt minder rigide kunnen maken. De immigranten zelf moeten de nodige inspanningen leveren en bijvoorbeeld een van de officiële landstalen leren, want dat verhoogt hun kans op een baan met 19 procent. De werkgevers moeten bij hun aanwervingen meer kansen geven aan immigranten. En de vakbonden moeten niet alleen de belangen verdedigen van hen die al werk hebben, maar ook oog hebben voor de nieuwkomers. En we moeten allemaal wat genuanceerder praten over immigratie.