Elke week vraagt Knack in de rubriek Durf twijfelen naar de twijfels van bekende mensen.
‘Ik wilde de wereld veranderen door films te maken’, zegt Jan Beddegenoodts. ‘Mijn eerste langspeelfilm Thank God It’s Friday ging over het Palestijnse dorp Nabi Saleh, dat sinds 1967 bezet gebied is. Twee jaar heb ik daar geleefd. In die periode werden er twee Palestijnse demonstranten doodgeschoten en heel veel jongeren gearresteerd.
Ik ging aan beide kanten filmen en was er rotsvast van overtuigd dat mijn documentaire de dingen in beweging zou zetten. Het ging de Palestijnse kwestie misschien niet oplossen, maar de Joodse kolonisten zouden alles door een andere bril bekijken. Dacht ik.
Tot ik een screening hield in de kolonie. De Israëli’s daar reageerden heel ontgoocheld en begrepen niet waarom de Palestijnen nog altijd protesteerden. Ze waren helemaal niet in staat om buiten hun eigen denkkader te treden. Later werd een zestienjarige Palestijnse inwoonster van het dorp, Ahed Tamimi, wereldberoemd nadat ze een Israëlische soldaat geslagen had. Elke cameraploeg trok toen naar Nabi Saleh, maar ook dat heeft niets veranderd.
Ik plan nooit iets op voorhand. Ik leef en reis intens en zo ontstaan mijn films.
Ik ben er onlangs nog geweest. De situatie is zelfs nog verslechterd. Of je nu ergens één of driehonderd films over maakt: het maakt niets uit. Wat is dan nog de kracht van documentaires maken? Daar twijfel ik nu vaak over. Anderzijds: als ik niet zo naïef was geweest om te denken dat mijn film iets zou veranderen, was ik er ook niet aan begonnen. Je moet altijd gaan om een verschil te maken.’
Veranderen uw documentaires u ook?
Jan Beddegenoodts: Zeker. Vroeger was ik een echte pacifist. Ik vond dat ze het geld dat ze aan het leger gaven beter zouden investeren in de sociale en culturele sector. Tot ik onlangs een docu draaide in Oekraïne. Een man toonde me een begraafplaats in Charkiv en wees naar de graven van jonge mensen. ‘Dit conflict is al tien jaar bezig’, zei hij. ‘Ze zijn gestorven omdat jullie, Europeanen, twijfelden en wachtten op een nog grotere dreiging.’ Ik was me bewust van het smerige spel dat de wapenlobby speelt, maar dat was best confronterend. Toen wees hij naar een lege plek: ‘Daar zullen alle jongeren liggen die nog zullen sterven.’ Voor hen is er geen ruimte om te twijfelen.
Twijfelt u vaak?
Beddegenoodts: Ontzettend veel. Ik plan nooit iets op voorhand. Ik leef en reis intens en zo ontstaan mijn films. Nu vraag ik mij af of er ook andere manieren zijn om documentaires te draaien. Twee jaar heb ik gewerkt aan een film over het verdwijnen van vrijplaatsen in de stad. In die tijd zetten projectontwikkelaars vijf torens neer. Zij twijfelen niet. Moeten wij zonder twijfel leren bouwen? Of zouden zij beter wat meer twijfelen?
