Iftar als netwerkevenement voor politici en organisatoren: ‘De decadentie strookt niet met de ramadan’

‘s Avonds de vasten breken tijdens de ramadan, de zogenaamde iftar, gaat steeds vaker gepaard met exclusieve netwerkevenementen waar politici zich graag laten zien. ‘Het zijn commerciële en soms decadente aangelegenheden geworden’, zegt Malika Zerkouni, oprichter van jongerenorganisatie SpeakXout.

Elke avond tijdens de ramadan breken moslims na zonsondergang de vasten. Die maaltijd wordt iftar genoemd. Vaak wordt er samen gegeten met vrienden of familie. Traditioneel gaat het om dadels en een glas melk, maar die gelegenheden groeien tegenwoordig soms uit tot netwerkevenementen met een uitgebreid feestelijk diner.

Zo schoof Alexander De Croo (Open VLD) op 11 maart, bij de start van de ramadan, aan in het Hilton Hotel op de Antwerpse Groenplaats voor een iftar georganiseerd door de Belgisch-Turkse vzw Fedactio. Ook justitieminister Paul Van Tigchelt (Open VLD), Antwerp schepen Jinnih Beels (Vooruit) en Ilse van Dienderen (Groen) waren aanwezig.

Vanwege de aanwezigheid van De Croo werd de Belgische ambassadeur in Turkije op het matje geroepen. Fedactio zou nauwe banden hebben met de Gülen-beweging. De oprichter van die beweging, Fethullah Gülen, wordt door de Turkse president Recep Tayyip Erdogan als terrorist beschouwd. In de krant Le Soir liet de woordvoerder van De Croo weten dat ‘de deelname aan de iftar volgde op een ontvangen uitnodiging. De premier heeft deze uitnodiging gehonoreerd zonder politieke agenda.’

De Croo en veel andere politici schuiven tijdens deze ramadan aan op netwerkevenementen over heel Vlaanderen, waarmee ze vervolgens uitpakken op sociale media. Nu de verkiezingscampagne zich op gang trekt, is gezien worden bij dat segment van het kiespubliek natuurlijk meegenomen.

De netwerk-iftars vallen niet bij iedereen in goede aarde. Malika Zerkouni werkt op het leerlingensecretariaat van een Antwerpse school, is oprichter van jongerenorganisatie SpeakXout en is moslim: ‘Vroeger ging ik vaak naar georganiseerde iftars, maar dit jaar heb ik afgehaakt. Iftars zijn te vaak commerciële netwerkevenementen geworden en dat vind ik maar niks. Ik bedank daarvoor.’

Wat stoort u bijvoorbeeld aan de iftar waar Alexander De Croo aanwezig was?

Malika Zerkouni: Die iftar was georganiseerd in het chique Hilton Hotel met een exclusieve gastenlijst, waardoor hij een elitair karakter krijgt. Voor ontmoetingen met gewone mensen is er geen plaats. In zo’n decadente setting zie ik geen echte verbinding gebeuren, terwijl de ramadan daar juist om draait.
Die netwerk-iftars zijn bijna altijd op uitnodiging. Alleen wie zich al in bepaalde netwerken begeeft, komt er binnen. Daardoor krijg je niet de mix van kansarm en kansrijk die net zo verbindend kan werken en belangrijk is. In een iftar in een moskee, bijvoorbeeld, kan iedereen terecht, ook wie het niet breed heeft.

Op zich is het natuurlijk goed dat er een dialoog ontstaat tussen moslims, andere geloven en niet-gelovige politici, maar op sociale media zie je toch vooral dat er wordt uitgepakt met het chique eten. Iedereen doet natuurlijk wat hij wil, maar ik vind het niet juist.

Moeten politici dan terughoudender zijn om naar iftars te gaan?

Zerkouni: Nee, absoluut niet, zij zijn meer dan welkom. Maar zowel de organisatoren als de beleidsmakers moeten beseffen dat hun aanwezigheid op zo’n evenement niet automatisch betekent dat ze de betekenis van de ramadan begrijpen. Beseffen dat het niet alléén gaat over ‘overdag niet eten en drinken’ is pas een eerste stap.

Wat is voor u de essentie van ramadan?

Zerkouni: Ik ben geen imam of islamgeleerde, maar voor mij is het eigenlijke doel van de ramadan empathisch zijn en mensen helpen die arm of kwetsbaar zijn. Dat kun je concreet maken door voedsel te delen of zieken te bezoeken. De ramadan gaat ook over bezinning en je even tot jezelf keren. Dat staat in schril contrast met de iftars die elk jaar decadenter worden. Dat vind ik jammer, want zo gaat de essentie verloren.

Moslims die om medische of andere redenen niet kunnen deelnemen aan de vasten kunnen per dag een bijdrage leveren om minderbedeelden te helpen. Daar staan we te weinig bij stil.

Sommige organisaties die iftars organiseren pakken graag uit met de hooggeplaatste politici die ze konden aantrekken.

Zerkouni: Ja, ze organiseren die iftars net om politici en mensen met hoge functies te ontmoeten, maar je hebt nog elf andere maanden om zulke evenementen te organiseren. Moet dat tijdens de ramadan? Uiteraard mógen ze dat doen, maar ik zie het liever bescheiden in intieme kring.

Op sociale media zie je dan de rijkelijke maaltijden passeren, terwijl ramadan net een tijd van soberheid is. Wat moet iemand denken die het niet zo breed heeft en op sociale media de decadentie ziet op die netwerk-iftars? De christenen zijn nu, in deze periode voor Pasen, ook aan het vasten maar dat zie je veel minder. Zij lopen daar veel minder mee te koop, lijkt me. Zo hoort het.

Is de evolutie van de iftars vergelijkbaar met de manier waarop Kerstmis en Pasen in West-Europa steeds meer een commercieel feest zijn geworden?

Zerkouni: Voor christenen die hun geloof beleven is dat vergelijkbaar: voor hen heeft Kerstmis of Pasen ook een grote betekenis voorbij dat commerciële feest. Al denk ik wel dat er veel meer praktiserende moslims zijn die nog vasten. De parallel gaat dus niet helemaal op als je kijkt naar de geseculariseerde christelijke samenleving.

Op de website van de jongerenorganisatie SpeakXout, die u oprichtte, stond dat ook jullie een iftar organiseren op 6 april.

Zerkouni: Eerst wilde ik dit jaar geen iftar organiseren vanwege alle ellende in de wereld en de oorlogen die woeden. Enkele van onze jongeren wilden er graag één, maar die zal niet doorgaan. We doen iets anders: we gaan ons ten dienste stellen van de minderbedeelden en kwetsbaren. Zo gaan we zelf een maaltijd klaarmaken en ze serveren aan dak- en thuisloze alleenstaanden en gezinnen met jongeren. Tijdens het koken gaan we met hen in gesprek. SpeakXout staat voor ‘de stem van jongeren en kwetsbaren’. Dan zie ik de aanwezigheid van een beleidsmaker wel zitten, omdat mensen dan zelf hun verhaal kunnen doen.