Op het podium van de monumentale Bourlaschouwburg in Antwerpen verrees dinsdagavond voor een select publiek een levensgrote, eigentijdse versie van Leonardo da Vinci’s Het Laatste Avondmaal. Digitaal kunstenaar Bert Dries – u kent hem als Musketon, creatief brein achter enkele covers van dit magazine – werkte er tijdens de coronapandemie vier onafgebroken maanden aan. The Last Supper (zie afbeelding 1 op blz. 8) werd een tijdsdocument, doorspekt met verwijzingen naar die bizarre periode. ‘Voor de gelegenheid wordt over het werk een laag gezet die toeschouwers toelaat om er met hun telefoon nog extreem op in te zoomen’, zegt Musketon. Geen detail blijft verborgen, en dat is precies de bedoeling. Door dat meesterwerk op het podium te brengen, zet Musketon zichzelf op de kaart als volwaardige artiest.
Musketon: Ik steek enorm veel tijd in de uitwerking van mijn beelden. Voor mij moet alles technisch kloppen. Als ik een werk als The Last Supper maak, creëer ik dat bijvoorbeeld eerst volledig in 3D zodat de ruimte en de perspectieflijnen kloppen. Nu toon ik hoe gedetailleerd ik werk, door dat werk levensgroot te presenteren in de Bourlaschouwburg – de print is 8,80 meter bij 4,60 meter – en de toeschouwer krijgt de kans om 64.000 procent in te zoomen. Niets in mijn werk in toevallig.
Voor het aantal uren dat ik in zo’n werk investeer, was de return niet evenredig. Ik schatte de waarde ervan fout in en devalueerde zo mijn eigen werk. Ik ben niet langer een illustrator, de tijd is rijp om mijn werk als kunst te presenteren.
Het ontbreekt u nochtans niet aan belangstelling. U werd laatst gevraagd om een cover te ontwerpen voor het Britse zakenblad The Financial Times.
Musketon: Klopt, maar die opdracht heb ik uiteindelijk teruggegeven. Ze wilden een illustratie rond het wereldkampioenschap voetbal in Qatar, wat ik in eerste instantie volledig zag zitten. Maar hun opdracht werd steeds concreter, tot er voor mijn creativiteit geen ruimte meer was. Ik moest gewoon een idee uitvoeren, een idee dat ik bovendien shit vond. Het maatschappijkritische in die illustratie schoof ook steeds meer naar de achtergrond. Dan denk ik: schakel een graficus in.
Had de jonge Bert Dries ooit gedacht dat hij The Financial Times zou afwijzen?
Musketon: Nee, want ik kom best van ver. Ik groeide op in een sociale woonwijk in het Limburgse Zonhoven. We hadden het thuis niet breed. Rond mijn twaalfde ontdekte ik Photoshop en begon ik te tekenen op de computer. Een computer had toen amper twee gigabyte hardeschijfruimte, wat vandaag zowat het RAM-geheugen van je telefoon is. (lacht) Dat was dus allemaal enorm minimalistisch, maar ik heb daardoor wel mijn passie ontdekt. Onbewust stond ik toen voor de keuze: ga ik op straat rondhangen of ga ik tekenen? Omdat ik dat laatste zo leuk vond, was de keuze snel gemaakt.
Voor u het wist, stond u op uw zestiende schoenen te personaliseren in een winkel.
Musketon: Ik werkte toen als schoenenverkoper in Hasselt. Dat vond ik moeilijk, want ik was heel verlegen en introvert. In die tijd waren schoenen als All Stars en instappers erg populair. Die zijn van stof en dus ideaal om op te tekenen. Ik heb toen aan de eigenaar voorgesteld om dat in de winkel aan te bieden. Het bleek een succes en ik vond dat superleuk. Na een jaar kwam er een order binnen van Jan Kriekels (ceo van radiatorenfabrikant Jaga, nvdr). Hij wilde 50 paar schoenen met daarop het logo van zijn bedrijf getekend. Dat is leuk voor twee paar schoenen, daarna wordt dat saai. Ik heb die opdracht afgewerkt en ben daarna gestopt in die winkel. Nu ik erbij stilsta, eigenlijk was Jan Kriekels mijn eerste grote klant.
Daarna begon u affiches te maken?
Musketon: Rond mijn achttiende ben ik Kristof Claes tegengekomen, een levende legende in Limburg onder de naam Goldfox. Het is nog altijd een goede vriend. Hij had toen al een eigen show op Studio Brussel. Hij zag mijn talent en ik mocht voor hem affiches tekenen. Dat deed ik dan in mijn slaapkamer. Per affiche kreeg ik 50 euro cash. Voor de betaling spraken we af op een vage parking in de sociale woonwijk, waar ook veel drugs gedeald werden. Mijn moeder moet zich vast afgevraagd hebben wat ik daar altijd ging zoeken. (lacht)
In 2021 werd u dankzij de verkoop van NFT’s (non-fungible tokens: digitale certificaten die bewijzen dat iets uw eigendom is) in twee maanden tijd plots cryptomiljonair. Een enorm contrast met uw jeugd.
Musketon: NFT’s waren toen een enorme hype. We zaten midden in een lockdown, er was inflatie en iedereen wilde geld verdienen. Er werden NFT’s verkocht voor een miljoen dollar, wat totaal niet strookte met de waarde van de werken. De markt was compleet oververhit, dat kon dus niet blijven duren. Intussen is die markt ingestort. Als je NFT-portfolio toen een miljoen dollar waard was, is dat nu gedeeld door vier.
Maar ik ben er nog altijd van overtuigd dat er een toekomst is voor NFT’s. Niet voor van die Bored Ape-profielfoto’s die voor belachelijk veel geld verkocht werden, maar wel voor kunst. De markt moet zich wel even herstellen, en met alles wat er in de wereld gaande is, ligt nu niemand wakker van NFT’s.
Hoe kijkt u terug op uw NFT-avontuur?
Musketon: Ik ben heel blij dat ik het gedaan heb. Ik heb er ook geen spijt van dat ik veel geld heb laten staan in crypto. Persoonlijk had ik dat geld ook niet nodig. Stel dat ik een miljoen euro op mijn rekening had staan, wat zou ik daar dan mee doen? Ik ben helemaal niet materialistisch ingesteld, ik heb alles wat ik wil. Al biedt geld natuurlijk wel de ademruimte om meer tijd te steken in projecten die ik graag doe. De grootste luxe in mijn leven is dat ik elke dag kan opstaan en denken: wat ga ik vandaag tekenen? Ik wil gewoon kunst maken.
Ik ben natuurlijk opgegroeid in een situatie waarin we niet veel hadden. Misschien is het daarom voor mij makkelijker om te zeggen dat ik al die excessen nu ook niet nodig heb. Begrijp me niet verkeerd, ik ga graag uit eten. Maar dat vind ik leuker dan een duur voorwerp kopen.
U rijdt wel rond met een Tesla.
Musketon: Ja, en dat is inderdaad duur. Ik heb daar bewust voor gekozen omdat ik elektrisch wilde rijden, en mijn boekhouder zei me dat ik kosten moest maken. Bovendien is die wagen ook nog grotendeels van de bank.
Tegenwoordig wordt het internet overspoeld door beelden die gegenereerd zijn door artificiële intelligentie (AI). Beschouwt u dat als een bedreiging voor uw werk?
Musketon: Nee. AI kan misschien wel eenvoudige beelden creëren, maar voorlopig kan het niet alle details verzinnen die ik in mijn werk steek. Daar ben ik zeker van. Als ik AI de opdracht geef om een coronaversie van Het Laatste Avondmaal te maken, zal daar een drol van een beeld uit komen. (lacht)
Heel wat artiesten zijn nu anti-AI. Maar ik denk niet dat AI kunstenaars meteen zal vervangen. Het kan ook een hulpmiddel zijn. In mijn werk zit bijvoorbeeld veel repetitief werk, vooral in bepaalde schaduwpartijen. Als je AI de opdracht kunt geven om die techniek over te nemen, vind ik dat een hele handige tool. Ook voor ideeschetsen is het fantastisch. Vroeger moest ik met verschillende stockfoto’s een compositie maken in Photoshop, vandaag krijg ik dankzij AI binnen een paar seconden een beeld waarmee ik aan de slag kan.
U werkt extreem gedetailleerd. In uw Knack-cover met het gezicht van Elon Musk zit bijvoorbeeld een tweede Elon Musk verborgen, die ‘How to fire 50% of staff without being a douche’ googelt. Dat detail is alleen zichtbaar door maximaal in te zoomen. Geen levende ziel die dat met het blote oog kan waarnemen. Waarom doet u al die moeite?
Musketon: Omdat ik het leuk vind om te weten dat het er is. Sommige mensen hebben een tattoo onder hun oksel, dat ziet ook bijna niemand. Ik kan die details natuurlijk wel delen met mijn volgers op sociale media. De lay-outers van Knack hebben dat detail in de cover trouwens wel op eigen houtje gevonden. In print zal niemand het ooit kunnen zien, maar als je toch 64.000 procent kunt inzoomen, waarom zou je er dan niets leuks mee doen?
In de details van ETH Gas Station zitten naast referenties aan populaire cultuur, zoals The Simpsons, Breaking Bad en Toy Story, ook ontzettend veel verwijzingen naar blockchaintechnologie. Steekt u die verwijzingen daar bewust in om het publiek dat NFT’s koopt aan te spreken?
Musketon: Voor dat werk heb ik dat inderdaad bewust gedaan. En dat bleek aan te slaan, want de NFT van dat werk is voor 80.000 dollar verkocht. Daarna heb ik wel besloten om er niet meer zo ver in te gaan. Alles rond figuren als Elon Musk evolueert namelijk zo snel dat een werk daarover meteen achterhaald is.
Met de jaren ben ik wel meer gaan nadenken over wat ik precies wil vertellen met mijn werk. Ik vind de boodschap die ik uitdraag steeds belangrijker.
Hoe is dat gegaan?
Musketon: Ik heb een tijd politieke kunstwerken gemaakt, maar daar ben ik mee gestopt omdat de reacties zo heftig waren. Dat was in de periode dat Donald Trump president was van de Verenigde Staten. Voor mij was Trump een heel dankbare figuur. Elke dag deed die man wel iets waanzinnigs, zoals tweeten dat we bleekmiddel moesten injecteren als behandeling tegen corona. Voor ons is dat een ver-van-ons-bedshow, maar voor heel wat mensen is dat de harde realiteit. Veel van mijn Amerikaanse volgers zijn enorm gepolariseerd en kennen geen middle ground. Als ik politieke illustraties deel op mijn sociale media, zorgt dat sowieso voor dreigberichten en een shitstorm in de reacties. Dat is niet leuk.
Daarom werk ik nu vaker rond grote bedrijven als Netflix, Amazon of Facebook. Iedereen maakt er gebruik van en tegelijk haat iedereen ze ook een beetje. Je doet er niemand persoonlijk kwaad mee, en dat vind ik belangrijk. Om die reden blijf ik weg van gevoelige thema’s als religie of seksuele geaardheid.
Dat laatste heb ik wel even aangeraakt in een FIFA- illustratie waarin enkele spelers de Pride-vlag rechtzetten op het veld terwijl een scheidsrechter een gele kaart trekt. Voor ons is homoseksualiteit de normaalste zaak van de wereld, maar dat is het westerse perfectief. In Qatar gaan ze daar heel anders mee om en ligt dat net erg gevoelig. Dat heb ik ondervonden aan de reacties. Door die illustratie te delen, heb ik heel wat volgers verloren. Toch wil ik kritisch kunnen blijven. Ik heb nu eenmaal een bereik en wil dat daar ook voor inzetten. Het is dus een evenwichtsoefening.
Ook het kunstwerk van Greta Thunberg kreeg heel wat commentaar te verduren. U gaf haar de Most brutal roast of the year 2022-award, na haar reactie op een tweet van influencer en vrouwenhater Andrew Tate.
Musketon: De aanhangers van die man zijn echt gebrainwasht. Dat er veel reactie komt op illustraties die raken aan religie of cultuur kan ik plaatsen en daar heb ik ook alle begrip voor. Maar een figuur als Andrew Tate, dat is een ziekte van de tijd. Misschien moet je zijn naam zelfs niet afdrukken, hij krijgt al voldoende aandacht.
Soms ben ik wel bang om dingen te delen. Zo heb ik bijvoorbeeld ook iets gemaakt rond de protesten in Israël (tegen de nieuwe regering, nvdr). Maar toen ik het liet zien aan mijn vriendin, zei ze dat ik het beter niet zou delen. Ik ben haar daarin gevolgd. Al zal je altijd wel iemand boos maken, wat je ook doet.
Houden de potentiële reacties u dan toch tegen om kritisch werk te maken?
Musekton: Nee, want in die reacties zit ook een wezenlijk deel van wat kunst voor mij is.
Ik vind het fantastisch als kunst een dialoog op gang kan brengen. Als je een prachtig stilleven deelt op sociale media, krijg je misschien twee reacties. Als je een maatschappijkritisch werk deelt, krijg je duizenden reacties, van voor- én tegenstanders. Mensen gaan in dialoog met elkaar. Voor mij is dat het gedroomde effect van mijn werk, al mag je daar niet te veel naartoe werken. Als dat je doelstelling is, zal het waarschijnlijk niet lukken. Zoiets moet je gewoon laten gebeuren.
Tot slot, wat brengt 2023?
Musketon: Een nieuw meesterwerk. Het zit al in mijn hoofd en het kriebelt om eraan te beginnen. Ik hoop het tegen het eind van het jaar klaar te hebben. Vlaanderen zal op zijn grondvesten daveren en ook internationaal zullen liefhebbers van de oude meesters én street art zich in de haren krabben. Het wordt mijn beste werk ooit.
Musketon
1989: geboren in Genk als Bert Dries
2010-2013: studeert grafisch ontwerp aan PXL Hogeschool
2013-2022: werkte samen met onder meer Nike, Coca-Cola, Adobe en Manchester City
2019: regisseerde en tekende een videoclip voor The Chainsmokers
2021: werd de grootste NFT-kunstenaar van België
2022: maakte deel uit van Miami Art Week (Art Basel)
2022-heden: illustreert covers voor Knack
2023: plant events in Antwerpen, New York, Miami, Dubai, Londen en Parijs
