Kurt Van Eeghem is bezorgd over de VRT. Hij ziet met lede ogen aan wat er in het door hem zo geliefde instituut aan het gebeuren is. ‘Frederik Delaplace is was in handen van de politiek.’
‘Zoveel angst als vandaag heb ik nooit eerder gevoeld bij de openbare omroep’, zegt Kurt Van Eeghem. De presentator trok ondertussen alweer zes jaar geleden de deur achter zich dicht aan de Reyerslaan, maar vandaag is hij meer dan ooit bezorgd over de omroep en haar voortbestaan. De directe aanleiding is het nieuws dat de VRT met Knappe Koppen aan een programma werkt dat haast op bestelling van het kabinet van minister-president Jan Jambon (NV-A) wordt gemaakt. Ook andere Vlaamse ministers porren de VRT aan om in ruil voor geld programma’s op te leveren.
Maar er hangen al langer donderwolken boven de omroeptoren. Onlangs nog werd een bemiddelaar aangesteld die alle frustraties moet proberen weg te masseren over de manier waarop ceo Frederik Delaplace de uitzending van Het Proces Dat Niemand Wou over Bart De Pauw had beïnvloed.
Knappe Koppen moet een programma over Vlaamse wetenschap en innovatie worden. Het zou er komen op directe aansturing van het kabinet van Jan Jambon.
Kurt Van Eeghem: Als ik het meteen maar even zo mag zeggen: dat is toch van de pot gerukt? Ik ben héél bezorgd over wat er met de VRT aan het gebeuren is, dat is ook de reden waarom ik me uitspreek. De middelen worden al jarenlang zeer beperkt, ook in vergelijking met andere openbare omroepen in Europa. Financieel wordt de VRT stilletjes gewurgd door dezelfde mensen die een aas klaar houden als er programma’s worden gemaakt die zij in gedachten hebben.
Mijn geliefde instituut verandert dan in een staatszender zoals ze er ook een in Polen en Hongarije hebben.
Vroeger hadden politici alleen invloed via de beheersovereenkomst, nu laten ze zich veel vaker horen. Dat gebeurt in een huis waar de medewerkers heel angstig zijn. Al jarenlang worden er mensen at random ontslagen. Dat zijn nooit de bazen, van wie er nog altijd veel te veel zijn, maar altijd medewerkers die vaak ook heel goed werk leverden. Bij Klara heb ik al mensen zien vertrekken van wie niemand begreep waarom ze weg moesten.
Ondertussen vertrekken er ook goede mensen bij de VRT omdat ze niet meer willen werken in dat angstklimaat. Dat versmacht alle creativiteit, terwijl de VRT vroeger bekend stond als een uitstekende werkgever waar iedereen vrijuit kon spreken.
Moedig neerwaarts met Kurt Van Eeghem: ‘Het is alsof alles van waarde kapot moet’
Is het niet van alle tijden dat politici op zijn minst wat accenten proberen te leggen in wat de VRT doet?
Van Eeghem: Dat klopt. Vroeger maakten politici hun wensen ook al wel eens kenbaar, maar niet zo schaamteloos als vandaag. Ik hou mijn hart vast voor de verkiezingen, want vandaag worden nog maar de aanzetten gegeven van wat er straks kan gebeuren. De partij die hoogstwaarschijnlijk het grootst wordt in Vlaanderen – ik spreek het graag uit met een heel correcte a – heeft in haar programma staan dat de VRT een instituut is dat moet doen wat de politiek zegt.
Geld afpakken met de ene hand om het dan weer met de andere voor te houden: dat is de manier waarop angst wordt gecreëerd in totalitaire maatschappijen.
Ik kan niet anders dan me afvragen of er nog wel een publieke, pluriforme en onafhankelijke omroep zal zijn. Mijn geliefde instituut verandert dan in een staatszender zoals ze er ook een in Polen en Hongarije hebben. Ik overdrijf, maar geld afpakken met de ene hand om het dan weer met de andere voor te houden: dat is de manier waarop angst wordt gecreëerd in totalitaire maatschappijen.
Voor alle duidelijkheid: vandaag worden er nog altijd heel veel uitmuntende programma’s gemaakt op de VRT.
Van Eeghem: Maar natuurlijk. Ik zeg dit allemaal met ongelooflijk veel liefde. Daarom raakt het me ook zo diep. In veel landen wordt een zender als Canvas ons nog altijd benijd. Klara is door de besparingen ondertussen een hobbyproject geworden, maar ik heb ontzettend veel respect voor wat mijn vroegere collega’s daar klaarspelen met zo goed als geen geld.
De VRT kwam enkele weken geleden in een storm terecht toen bleek dat Frederik Delaplace de uitzending van Het Proces Dat Niemand Wou over Bart De Pauw bleek tegen te houden. Wat vond u daarvan?
Van Eeghem: Dat zijn allemaal uitingen van die angstcultuur: kijk uit, pas op, niet doen, opletten, bukken, enzoverder enzovoort. Delaplace is was in handen van de politiek. Nee, hij éét uit de handen van politici. Hij is geen leider die wil strijden voor de projecten die tot de kern van de openbare omroep moeten behoren.
Delaplace is geen leider die wil strijden voor de projecten die tot de kern van de openbare omroep moeten behoren.
Uiteindelijk werd Delaplace uitgerekend door mediaminister Benjamin Dalle (CD&V) gekapitteld om zijn beslissing over Het Proces Dat Niemand Wou. Hij moet zich binnenkort waarschijnlijk zelfs in het parlement verantwoorden.
Van Eeghem: Hij is aangeschoten wild. Hij weet niet meer hoe hij zich moet gedragen, en zo lopen er nog wel meer figuren rond bij de VRT.
Decennia geleden was de greep van de politiek op de omroep toch veel groter. Medewerkers moesten altijd al heel voorzichtig zijn.
Van Eeghem: Voorzichtig, dat wel. Maar de angst die er nu heerst, heb ik nooit gezien. Vroeger zat iedereen die in vaste dienst bij de VRT werkte gebeiteld. Het was het tegenovergestelde: die mensen zaten daar soms veertig jaar en je kreeg ze met geen stokken buiten, door niets of niemand. Momenteel is iedereen bang voor zijn job, en niemand durft iets te zeggen. Vroeger zaten er heel verschillende journalisten bij de VRT die elkaar soms radicaal tegenspraken. Dat was geestig. Vandaag begint de angstcultuur zelfs te sluimeren rond de nieuwsdienst, wat bij uitstek een onafhankelijke plaats zou moeten zijn.
Heeft Bart De Pauw stilaan – even tussendoor – ook niet recht op een tweede kans in de mediawereld?
Van Eeghem: Hij heeft niets anders dan fouten gemaakt sinds hij in 2017 met dat eerste, domme filmpje kwam over de zaak. Hij heeft het voor zichzelf helemaal verknoeid, door heel lang geen enkel schuldinzicht te tonen. Langs de andere kant is dat een kerel met waanzinnig veel talent, het is doodzonde dat daar niks meer mee gebeurt. Ik denk dat hij ondertussen wel echt genoeg heeft geleden en het verdient om weer te leven en te werken.
Vandaag begint de angstcultuur zelfs te sluimeren rond de nieuwsdienst, wat bij uitstek een onafhankelijke plaats zou moeten zijn.
De VRT zorgt tegenwoordig vaak voor controverse. Maar soms hebben andere media wel héél weinig nodig om de omroep aan te vallen. Het medialandschap is altijd vijandig gebied.
Van Eeghem: Uiteraard. We moeten ons daarvan bewust zijn. In Vlaanderen heerst er een mediaconcentratie die Silvio Berlusconi nooit heeft kunnen waarmaken. Er zijn, naast een bolwerk in Roeselare, nog maar twee grote mediagroepen: DPG en Mediahuis. Zij hebben alles in handen. Als Christian Van Thillo en Thomas Leysen in een restaurant in Genève bij een goed glas wijn beslissen dat Peter Casteels premier wordt van België, dan wordt u dat geheid na de verkiezingen. Alleen over de VRT hebben ze niets te zeggen. Dat steekt. De VRT heeft bovendien geld om populaire programma’s te maken, en hoeft niet elke vijftien minuten Dash en Alpro aan het woord te laten. VRT 1 is in de kijkcijfers nog altijd veruit de meest bekeken zender. Natuurlijk willen zij die zenders klein krijgen.
Tot slot: Lydia Peeters vroeg en krijgt als mobiliteitsminister ook een programma over fietsen. Wie kan daar tegen zijn?
Van Eeghem: Die vrouw heeft de prachtigste ingevingen, dat is geweten. Maar als ik zelf nog eens een idee heb voor een programma, zal ik inderdaad op een lijst van een politieke partij moeten gaan staan om het uitgevoerd te krijgen. (lacht)
Kurt Van Eeghem over Oostende in de belle époque: ‘Zo decadent zal het nooit meer worden’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier