In memoriam Kris Fierens (68): de kunstenaar die gul was met woorden en minimaal in zijn werk

Vorige week stopte het hart van kunstenaar Kris Fierens onverwacht met kloppen. Maar de 68 jaar daarvoor heeft het hevig geklopt: voor zijn kunst en zijn liefde voor kunstenares Tinka Pittoors vooral, maar ook voor een gebouw.

Tot dertien jaar geleden had Antwerpen nog een zeemanshuis in het centrum. In een modernistische fiftiesbuilding waren niet alleen zeemannen welkom, ook mensen met niet veel geld konden er overnachten. In 2005 besloot de stad om het te slopen.

Dat stuitte buurman Fierens tegen de borst. Samen met zijn kompaan Kristof Van Brussel richtte hij de actiegroep Red het Zeemanshuis op. Van collega-kunstenaars kregen ze veertig kunstwerken om te veilen. Met dat geld trokken ze naar de Raad van State. Een strijd tegen de betonlobby die al bij voorbaat verloren was, maar die ze toch zeven jaar konden rekken. ‘Wat ziede gij toch in die stommen building?’ snauwden politici hem toe. ‘Zeg mij waarom het Zeemanshuis moet verdwijnen’, riep Fierens uitdagend terug. Bang was hij nooit, dat was iets voor de anderen.

In de buurt van ’t Schoon Verdiep werd het Zeemanshuis op den duur een woord dat niet meer uitgesproken mocht worden, omdat geen enkele politicus kon uitleggen waarom het gesloopt moest worden. Het Zeemanshuis werd meer dan een gebouw, het werd dankzij Fierens en co. een symbool over hoe er met erfgoed werd omgegaan. En met mensen.

Blauw

Kris Fierens was geen jongen van de stad, maar van de villawijken in de rand van Antwerpen. Hij werd groot in Koningshof, een wijk in Schoten en de ­bakermat van het Vlaams Blok. Ook hij kwam uit een Vlaams katholiek nest. Zijn vader was de baas van alle verzekeringsmakelaars van België. Zelf was hij voorbestemd om advocaat te worden, maar dat pakte anders uit.

Dat was al duidelijk na zijn eerste schooldag. ‘Heb je een lieve juffrouw?’ vroeg zijn vader na de eerste dag. ‘Dat blauw van de jurk van de ­juffrouw klopt niet’, antwoordde Fierens. Hij was niet haar beste leerling, maar kijken kon hij als geen ander. In plaats van te studeren trok hij liever stiekem naar Oostende, om daar naar de werken van Constant Permeke en anderen te staren.

Uiteindelijk belandde hij op de academie. En op een avond ook in café Het Elfde Gebod samen met Fred Bervoets, Ferre Grignard en wijlen Guido Dhaen, baas van ­café Witzli-Poetzli. ‘Die laatste heeft mij alles geleerd, meer dan op de academie’, zei hij onlangs nog. Al zat hij daar wel in de klas met het theatericoon Guy Cassiers en kunstenaar Jean-Pierre Temmerman.

Onbewaakt

‘Tachtig procent van mijn tijd heb ik geïnvesteerd om te weten wat ik níét wil doen in mijn leven’, zei hij vaak. Hij wilde ‘niet geleefd worden door systemen’.  Wat hij wel wilde doen, was snel duidelijk:  altijd zocht hij naar dat ene onbewaakte moment. Daarover ging zijn kunst.

Het leverde fantastische recensies op, zoals die ene van Marc Ruyters met als titel: ‘Juist.’ En al snel volgden de prijzen: in 1984 de prijs van de Provincie, vier jaar later de Prijs van de Jonge Belgische Schilderkunst en we vergeten er nog een handvol.

Al had hij ook soms pech: zijn grote retrospectieve in Mechelen ging van start een dag voor het land in 2020 in quarantaine ging. Fierens was er eerst wat triest over. Maar later werd het een witz die hij graag debiteerde op etentjes die hij thuis organiseerde. Memorabele feesten waar iedereen wilde bij zijn: om naar de lach en de verhalen van de kunstenaar te luisteren, maar ook omdat hij zo’n geweldige kok was.

En toch. Zo gul als hij soms met woorden was, zo minimaal was zijn werk. Eén trek, acryl op doek. Maar wel de juiste. Of, zoals de door hem geciteerde Jules Deelder het zei: ‘Alles blijft, alles gaat voorbij, alles blijft voorbijgaan.’