Flo Fox (79), de fotografe die haar blindheid als een voordeel zag

In een assistentiewoning voor blinden, hartje Manhattan, overleed Flo Fox. De flamboyante fotografe legde ondanks haar ongeneeslijke beperkingen een halve eeuw New York onnavolgbaar in beeld vast.

Florence is – blind aan één oog – geboren in Miami. Het gezin met vier kinderen belandt daar omdat pa Fox er een honingfabriekje gaat opzetten. Maar hij sterft geen twee jaar later aan een hartaanval en de Foxen gaan weer naar huis: New York. De jonge Flo broddelt haar eigen kleren aan elkaar en raakt als tiener gefascineerd door fotografie. Haar moeder belooft haar een professionele camera na het middelbaar. Zover komt het niet: mama overlijdt als Flo 14 is. Flo belandt als wees bij een oom.

Triootje

Geen gelukkige uitkomst want – zo schrijft New York Magazine later – dat leidt tot seksueel misbruik. Het meisje trekt er op haar 17e vandoor met haar naaimachine en een zak kleren. Een jaar later is Flo zwanger en getrouwd. Ze werkt als ontwerpster bij het trendsettende Public Theater en voor de producenten van de musical A Chorus Line. 26 en ze scheidt, maar ze begint nu ook echt aan de fotografie van haar stad. Ze brengt barsten in voetpaden als stillevens in beeld, grote poppen die uit vuilbakken puilen, junks, graffiti, in waterplassen reflecterende gebouwen, zonnende dames, transgenders, homo’s, … Dit is niet Chakamaka maar New York en ‘ik loop er elke dag als toerist rond’, zegt ze in een interview. Haar visuele handicap legt ze uit als een voordeel. ‘Ik heb geen dieptezicht en zie alles meteen zoals het op de foto komt.’

Het World Trade Center staat in de steigers. Fox bluft zich tot op het dak, 110 verdiepingen hoog. Een bouwvakker houdt haar benen vast als zij liggend over de rand kiekjes maakt. Wanneer Playboy vraagt om haar seksuele fantasie in beeld te brengen, fotografeert ze zichzelf, haar vroegere man en een vriend in een geveinsd triootje. De bohemienne zit bij Andy Warhol op schoot. Maar dan loopt het mis.

Eerst laat haar goede oog het deels afweten, haar handen beginnen te trillen, ze trekkebeent. Na een paar jaar dokteren, valt het verdict: multiple sclerose. Kleren ontwerpen lukt niet meer, maar ze geeft nu les fotografie aan slechtzienden en koopt een kleine scooter op drie wielen om door de stad te zwerven. Haar appartement verlaat ze nooit meer zonder camera. Wel eentje met automatische scherpstelling omdat armen en handen niet meer zo meewillen. Met kleurfotografie wil ze niet te veel te maken hebben. Ze blijft koppig werken in zwart-wit

Cookie

En Fox wordt activiste. Ze betoogt voor een openbaar vervoer dat ze kan gebruiken met die scootmobiel. Voor haar ontoegankelijke horecazaken sleept ze voor de rechter. ’s Nachts metselt ze in haar buurt met sneldrogende cement opritjes bij te hoge stoepen.

Eind jaren negentig belandt ze, verlamd vanaf de nek, in een echte rolstoel. Maar ze blijft de stad documenteren. Een tijdje fotografeert Flo met een vaste camera via een draad verbonden met een rubberen bal in haar mond. Als ze bijt, zegt die klik. Spraakherkenning bestaat nog niet.

Uiteindelijk geeft ze het toestel aan een assistent of begeleider. Samen struinen ze door New York. Zij geeft instructies. Daar staan, meer naar links, hoger mikken, wachten tot de zon terug is, zorg dat je dat kind erbij hebt… En alles met klassieke toestellen. Het digitaal gedoe gebruikt Fox alleen bij manifestaties of parades. ‘Dan moet het snel gaan.’

Longkanker krijgt haar in 2005 evenmin klein. Pas in 2023, 78 is ze dan, raakt ze niet meer buiten. Flo – ze ziet Stephen Hawking als lichtend voorbeeld maar verslindt tegelijk horoscopen – telt 180.000 beelden in haar archief. Haar stillevens en portretten zitten in alle media-archieven maar behoren ook tot de vaste collectie van het Brooklyn Museum, het Smithsonian Institution en natuurlijk het 9/11-museum.

Als The New York Times haar naar aanleiding van een biografische documentaire vraagt hoe ze later herinnerd wil worden, antwoordt ze: ‘As a tough cookie.’