Een satirische film maken over extreemrechts en Dries Van Langenhove: ‘Allesbehalve evident’

Alexander Deprez en Nathalie Nijs maakten een satirische film/theaterstuk over extreemrechts. ‘Zelfs mijn vader, die voor het Vlaams Belang stemt, vond het goed.’

Een satirische film over extreemrechts, dat we dat nog mogen meemaken. Alexander Deprez en Nathalie Nijs maakten Edelweiss Piraten. De korte inhoud belooft alvast vuurwerk: ‘Vrijheid voor Vlaanderen, de nati­ona­lis­ti­sche par­tij van Dees Van Langemarck, blijft stij­gen in de pei­lin­gen. Van Langemarck bereidt zich dan ook voor op een groot­se over­win­ning, waar­na hij een vrij Vlaanderen eco­no­misch en cul­tu­reel tot bij­zon­dere hoog­ten gaat ver­hef­fen. Ken jij het land waar de kanon­nen bloeien?’

Edelweiss Piraten is ontstaan na de vorige verkiezingsoverwinning van het Vlaams Belang in 2019, vertelt regisseur Alexander Deprez. ‘Heel wat mensen uit mijn bubbel vielen toen uit de lucht. Maar ik was vooral verbaasd dat niemand in het theater er iets mee deed. Iedereen is altijd bezig over die historische zwarte zondag in 1991, maar straks haalt het Vlaams Belang misschien meer dan 30 procent. Veel mensen gaan ervan uit dat onze democratie, zoals we ze nu kennen, altijd zal blijven bestaan. Maar daar ben ik helemaal niet zo zeker van. Die wanhoop wilde ik vertalen in een stuk. Iets kritisch maken over extreemrechts is vandaag allesbehalve evident. 30 procent van de mensen stemt ervoor, dus vinden veel mensen het perfect legitiem om extreemrechts te zijn. Dat vind ik een enge ontwikkeling.’

Edelweiss Piraten is satire.

Alexander Deprez: Iedereen die komt kijken, krijgt het logo van een fictieve extreemrechtse partij opgespeld. Zo worden ze allemaal deel van de partij. Iedereen is medeplichtig. Het idee erachter is: voor je het weet, zit je in een samenleving waar dingen gebeuren die daarvoor niemand mogelijk achtte. Edelweiss Piraten is een mengeling van theater en film. Het is zeker grappig en entertainend bedoeld, maar ik hoop toch dat de mensen met een raar gevoel naar buiten gaan.

Edelweiss Piraten ging onlangs in première in Tinnenpot in Gent. Hoe waren de reacties?

Deprez: Op een première zegt niemand tegen de regisseur dat het slecht is. (lacht) Sommigen zeiden wel dat ze het moesten laten bezinken, of dat het best wel heftig was. Ik wil hem nu overal vertonen, als een soort guerrillafilm. Maar ik wil niemand overtuigen. Zelfs mijn vader niet, die ook voor het Vlaams Belang stemt. Uren hebben we al met elkaar gediscussieerd. Hij vindt mij een naïeve wereldverbeteraar. (lacht) Toch zie ik hem nog altijd graag. Dat is net het punt: ik veroordeel de mensen niet die voor het Belang stemmen, wel de ideologie.

Is hij naar de voorstelling gekomen?

Deprez: Ja. Hij vond het heel goed.

U studeerde fotografie en beeldende kunst. Is dit eigenlijk uw debuut als regisseur?

Deprez: Ik heb al een paar videoclips en een kortfilm gedraaid. Maar Edelweiss Piraten is mijn eerste grote project. Het heeft in totaal 27.000 euro gekost: ik heb veel bijgeklust om dat bedrag bijeen te halen. Laten we daar vooral niet te romantisch over doen, want er wordt al genoeg geromantiseerd over de kunstenaarswereld – de meeste artiesten werken zich kapot voor weinig geld. Ik ben iedereen die aan Edelweiss Piraten meewerkte dan ook ontzettend dankbaar. Titus De Voogdt wilde bijvoorbeeld belangeloos meedoen omdat hij in het project geloofde. Daarnaast komen er heel wat acteurs uit Zuidpark, een collectief dat ontstaan is tijdens corona. Veel jonge artiesten wisten toen niet wat ze moesten doen want alle huizen waren dicht. Zo is Zuidpark ontstaan. Ons doel was om ongenuanceerde humor te brengen. Er wordt altijd gezegd dat links geen humor heeft en zo snel op zijn tenen getrapt is, maar dat geldt evengoed voor rechts. We hebben toen heel veel gepraat met elkaar. Na corona zouden we het allemaal rustiger aan doen, beloofden we elkaar. Dat is niet echt gelukt. Sommige acteurs die meespelen in Edelweiss Piraten zijn het helemaal aan het maken: Valentina Tóth scoort met haar cabaret hoge toppen in Nederland, Lucie Plasschaert is onlangs door De Standaard getipt als dé komische actrice van haar generatie, Arne De Tremerie en Jesse Vandamme knallen bij het NTGent. Ook mijn vriendin Sarah Neutkens speelt mee in de voorstelling. Zij kreeg veel lof voor haar nieuwe boek Toneelspelen.’

U bent de kleinzoon van theatermaker Bert Verhoye, bezieler van De Zwarte Komedie.

Deprez: Mijn grootvader heeft heel zijn leven tegen extreemrechts gestreden. Na zijn dood verschenen op antifascistische sites heel wat hommages en dat maakte me wel trots. Ik ben te jong om die periode van De Zwarte Komedie meegemaakt te hebben, maar ik ken natuurlijk wel de verhalen. Toen een commando van de VMO (Vlaamse Militanten Orde, nvdr) in 1973 naar Oostenrijk trok om daar de resten van priester-dichter Cyriel Verschaeve op te halen, schreef hij daar een satirisch theaterstuk over. Bij elke voorstelling moest de rijkswacht de toeschouwers beschermen tegen extreemrechtse demonstranten. Hij wilde heel graag dat zijn kleinkinderen zijn werk voortzetten. De dag voor hij stierf in 2019, had ik hem aan de telefoon om hem te feliciteren met zijn verjaardag. En ook om hem te vertellen waar ik mee bezig was, al had ik toen alleen nog maar een titel. ‘Dat is een heel goede titel’, zei hij. ‘Je moet het zeker doen.’ Een dag later was hij er niet meer.