Will-Limba Moleka wil jongeren weer warm maken voor boeken : ‘Iedereen verdient een held in wie ze zichzelf herkennen’

‘Boeken saai? Dat dacht ik vroeger ook’, zegt de Antwerpse Will-Limba Moleka (25), schrijver, illustrator en leescoach met Congolese roots. Maar met zijn debuutroman en verschillende leesbevorderende initiatieven heeft hij een missie: jongeren opnieuw laten ontdekken hoe leuk lezen kan zijn.

Will-Limba Moleka groeide deels op in Nederland, waar zijn vader, een gepassioneerde schilder, hem introduceerde in de wereld van kunst en literatuur. ‘We moesten om de twee weken naar de bibliotheek.’

Deze ervaring versterkte zijn liefde voor comics en stripverhalen, die tot op de dag van vandaag een belangrijke bron van inspiratie vormen voor zijn illustraties en verhalen. Na zijn verhuizing naar Wuustwezel in de Belgische Noorderkempen en het overlijden van zijn vader toen hij 13 jaar was, kwam hij in een leesdip terecht. Het was een leerkracht die hem aanspoorde om romans opnieuw een kans te geven.

Moleka: ‘Zonder mijn vader en die leerkracht zou ik niet de persoon zijn die ik vandaag ben. Dit laat zien hoe belangrijk een “vaderrol” is, vooral voor jongeren die opgroeien zonder vader of moeder. Zij vormen steunpilaren die je helpen te ontdekken wie je wilt worden. Deze twee mannen zijn mijn rolmodellen die me hebben laten inzien wat mijn roeping is: mensen aanmoedigen om meer te lezen.’

Want de realiteit is dat jongeren veel minder lezen dan tien jaar geleden. Dat stelt de JOP-monitor van 2021, een grootschalig onderzoek naar de leefwereld van Vlaamse jongeren. Ongeveer de helft van de Vlaamse jongeren tussen 12 en 15 jaar zou nooit voor zijn plezier een boek of strip lezen. Initiatieven zoals de recente Vlaamse voorleesweek van 16 tot 24 november hebben als doel om daar verandering in te brengen. Ook Will-Limba Moleka draagt op een creatieve manier bij om de jongere generatie opnieuw te enthousiasmeren voor lezen.

Limaverse: een wereld van verhalen

In 2024 bracht Moleka zijn debuutroman Limaverse uit, een avontuurlijk verhaal over een Congolees-Angolese tiener die zijn liefde voor lezen ontdekt in Fantasia, een magisch universum. Het personage weerspiegelt Moleka’s eigen jeugd. ‘Het was voor mij belangrijk om niet zomaar een boek te schrijven om te zeggen dat ik er een heb geschreven. Nee, ik wilde een boek schrijven dat jongeren echt raakt. Aan het einde voeg ik ook een leeslijst toe met boeken die mij hebben geïnspireerd en het dient ook als een extra springplank voor jongeren die op zoek zijn naar meer.’

Maar achter dat succes schuilt een dieper verhaal, want de weg naar zijn debuut was allesbehalve zonder obstakels voor de beginnende schrijver. Als masterstudent aan de Universiteit van Antwerpen, kon hij niet tegelijk een thesis en een boek. Om de kwaliteit van een van beide te garanderen, nam Moleka een moeilijke beslissing: hij zette zijn studie stop om zich volledig op zijn boek te concentreren.

Moleka: ‘Mijn moeder was bang dat ik de lat te laag zou leggen omdat ik uit een cultuur en familie kom waar onderwijs op de eerste plaats komt. Dus toen ik dit nieuws deelde, was dat voor iedereen wel een shock. Maar ik ben nog altijd blij dat ik die beslissing heb genomen.’ *

Na anderhalf jaar werken aan dit boek ontdekte Moleka al snel dat het schrijverschap vaak gepaard gaat met eenzaamheid. ‘Ik heb zelf het concept bedacht, verschillende versies geschreven, de illustraties zelf getekend, de marketing gedaan, enzovoort. Als je de lat zo hoog legt en elke dag aan een boek werkt, moet je daar uiteraard veel tijd en energie in steken. Die work-life-balance was dus een uitdaging, want ik heb ook vrienden, familie, en ik wil ook nieuwe mensen ontmoeten. Toch heb ik dat soms opzij moeten zetten.”’

Leesplezier als sleutel tot succes

Moleka’s initiatieven reiken verder dan zijn boek. Hij is de oprichter van de vzw Read and Relax, waar hij jongvolwassenen verwelkomt om samen te komen om te lezen. Hij werkt nu ook als leescoach bij de jongerenbibliotheek De Kubus in Antwerpen, waar hij vroeger zelf lid van was. Daarnaast ondersteunt hij bibliotheekmedewerkers en leerkrachten bij het stimuleren van leesbevordering onder jongeren door middel van inspirerende lezingen en workshops.

Moleka: ‘In het begin lijkt het moeilijk om lezen populairder te maken bij jongeren, maar je moet hen weten te bereiken met jouw passie, enthousiasme en een consistente boodschap brengen: lezen is niet het belangrijkste in het leven, maar het heeft zo veel voordelen, zoals ontspanning, plezier, verbeelding en creativiteit.’

Zijn enthousiasme en jonge leeftijd maken hem niet alleen een aanspreekpunt voor jongeren, maar ook voor leerkrachten. ‘Veel leerkrachten vertellen me dat de leeftijdskloof het lastig maakt om jongeren te bereiken, maar omdat ik 25 jaar ben, weet ik wat er speelt bij hen en hoe ik hen kan bereiken door bijvoorbeeld actief te zijn op sociale media.’

Zijn methode blijkt effectief: jongeren nemen contact op met hem via sociale media of komen naar hem toe op straat om te vertellen hoe zijn werk hen heeft geraakt. ‘Ik heb veel ervaringen gehad waarin jongeren naar me toe kwamen om te zeggen dat ze door mij weer zijn gaan lezen. Wanneer ik zoiets hoor, voel ik me altijd enorm trots. Het is een geweldige bevestiging dat ik op de juiste weg ben.’

Diversiteit in de spotlight

Naast leesplezier staat representatie centraal in Moleka’s werk. Als schrijver voelde hij het gemis van verhalen waarin jongeren met Congolese of Afrikaanse roots zichzelf kunnen herkennen. België telt met 100.000 à 120.000 mensen de grootste Congolese gemeenschap in Europa, waardoor de vraag naar zulke schrijvers en boeken in de Vlaamse jeugdliteratuur erg groot is.

‘Het is niet vanzelfsprekend om überhaupt een boek te publiceren, zeker niet als Congolese jongen’, zegt Moleka. ‘Eerst voelde ik me wel een beetje alleen, want ik was wel op zoek naar andere mensen die het al voor mij hebben gedaan, gewoon voor inspiratie, maar die vond ik niet zo snel. Daarom wil ik zelf een nieuwe beweging in België starten, want dit gaat niet alleen over mijn persoonlijke verhaal, maar om een collectieve stap richting een meer inclusieve jeugdliteratuur.’

De kracht van verhalen

Hij geeft ook aan dat de koloniale geschiedenis een belangrijke rol speelt. ‘Hier in België voelen we de gevolgen van de koloniale geschiedenis nog altijd in mijn gemeenschap. En om nu te zien dat ik als Congolees ook mijn eigen cultuur in mijn boek heb kunnen gebruiken, is ongelooflijk. Voor mijn familie voelt het alsof ik geschiedenis schrijf. Dit is een stap in de juiste richting.’

In het boek Limba Verse geeft Moleka zijn personages verschillende culturele achtergronden. ‘Ik ben zelf geen Angolees, maar het hoofdpersonage in mijn verhaal is dat wel. Ik heb veel onderzoek gedaan en gelezen om er zeker van te zijn dat ik ook Portugese kenmerken in zijn manier van spreken kon verwerken. Zo probeer ik de Angolese cultuur zo authentiek mogelijk over te brengen in het verhaal. Datzelfde ga ik doen voor mijn volgende projecten. Op die manier ontdek ik nieuwe culturen en geef ik ze tegelijkertijd een plek op het podium.’

Will-Limba Moleka heeft een duidelijk doel: jongeren inspireren om via verhalen een groter begrip van zichzelf en de wereld te ontwikkelen. Voor hem is dit pas het begin van een nieuwe literaire beweging. ‘Ik wil verandering brengen in de Vlaamse jeugdliteratuur, of zelf in heel de Benelux, waarin meer diverse personages en auteurs een plek krijgen. Iedereen verdient een held en misschien vinden ze die wel in een boek.’