Wekelijks een halfuurtje lezen op school: ‘Jongeren wéten dat al die schermtijd niet goed voor hen is’

Onze uitnodiging om schermtijd wat vaker in te ruilen voor leestijd viel in het Atheneum Vijverbeek niet op een koude steen. Leerlingen worden er uitgenodigd om zich elke donderdagmiddag een halfuurtje te verdiepen in een roman. Knack was welkom om samen met hen van de stilte te genieten.

Donderdagmiddag, in lokaal 102 van het Atheneum Vijverbeek in Asse is het opmerkelijk stil. Niet minder opmerkelijk is het beeld: een stilleven met 13 jongeren, verdiept in een roman.

De leerlingen zijn hier op uitnodiging van Katrien Borms, hun lerares Engels en Nederlands, die twee uur is vrijgesteld om leerlingen warm te maken voor het lezen. Dat doet ze met een aanstekelijk enthousiasme.

Katrien Borms had eind september in Knack gelezen over het Time to Read-project. De uitnodiging om schermtijd wat vaker in te ruilen voor leestijd inspireerde. Meteen stuurde ze een mail naar alle leerlingen. Dat ze, het hele najaar lang, elke donderdagmiddag welkom waren voor een half uurtje ‘slow reading’. In haar lokaal legde ze alvast een twintigtal Nederlandstalige boeken klaar. Allemaal werken uit de top 50 die Knack onlangs publiceerde. ‘Het zijn boeken uit mijn eigen bibliotheek, maar als de leerlingen er verder in willen lezen, mogen ze die mee naar huis nemen.’

Het Time to Read-project speelt volgens Borms in op een bijzonder acute problematiek. ‘Leerlingen worstelen echt met die smartphone’, zegt ze. ‘Ik praat er geregeld over, en dan blijkt dat ze zelf heel goed aanvoelen dat al die schermtijd niet goed voor hen is. Ze wéten het een negatief effect heeft op hun concentratie, en ze wéten dat het niet goed is voor hun mentale welbevinden. Tegelijk geven ze aan dat ze het bijzonder moeilijk vinden om dat ding even weg te leggen. Het is, zoals bij elke verslaving, gewoon sterker dan henzelf. Ik begrijp dat zelf trouwens heel goed. Ik ben een grote lezer, maar als ik mijn smartphone niet wegleg, lukt het me nauwelijks om me langer dan 10 minuten op een boek te concentreren.’

Knacks grote Time to Read-enquête: ‘Een steeds grotere groep jongeren leest graag en veel’

Verscheurd

Katrien Borms staat intussen zeventien jaar voor de klas. In die periode is er volgens haar wel wat veranderd. ‘Of het alleen aan die smartphone ligt weet ik niet, maar ik merk wel dat ze minder dan vroeger gewend zijn aan lange teksten. Als ik vandaag tekstfragmenten uitdeel, krijg ik veel meer dan vroeger opmerkingen over de lengte. Terwijl het nooit over meer dan een paar pagina’s gaat. Aan de andere kant merk ik dat sommige leerlingen, als het thema hen écht aanspreekt, toch nog wel in staat zijn om soms heel dikke romans te lezen. Het liefst lezen ze die in het Engels. Dat kost hen geen enkele moeite.’

Dat blijkt ook tijdens deze eerste Time to Read-sessie in haar school. De dertien leerlingen die naar die sessie zijn gekomen, lezen gretig, en haast zonder uitzondering in het Engels. Aude, bijvoorbeeld, gebruikt het half uurtje om verder te lezen in The Hate U Give, een bijna 400 pagina’s tellende young adult-roman van de Amerikaanse schrijfster Angie Thomas. ‘Het gaat over een meisje dat opgroeit in een arme, zwarte buurt, maar naar een school gaat waar bijna alleen rijke, witte leerlingen zijn’, vertelt ze. ‘Het hoofdpersonage wordt een beetje verscheurd door die twee werelden. Heel interessant.’

The Hate U Give is een boek dat, net als de verfilming ervan, aanslaat in deze school. ‘Onze school wordt steeds diverser,’ vertelt Borms, ‘waardoor het voor veel leerlingen een herkenbaar verhaal is. Ik heb het ze vorig schooljaar laten lezen. Aansluiten bij hun leefwereld, dat werkt altijd goed.’

Maar Borms is een ambitieuze lerares. Ze wil haar leerlingen ook warm maken voor literatuur die een stuk verder van hun leefwereld ligt. Zo krijgen de zesdejaars Wuthering Heigths voorgeschoteld, de 19^e-eeuwse klassieker van Emily Brontë.

Borms durft daarbij wel eens buiten de lijntjes van het klassieke literatuuronderwijs te kleuren. Op basis van wat ze lazen in de eerste hoofdstukken van Wuthering Heigths kregen de leerlingen de opdracht om een plattegrond te tekenen van de hoeve die erin wordt beschreven. De inspiratie voor die oefening haalde ze bij Jean De Wolf, een fanatieke Brontë-fan uit het naburige Merchtem. De Wolf, een ingenieur op rust, bouwde de hoeve die model stond voor het boek na op schaal 1:50. ‘Hij is met zijn maquette naar onze school gekomen’, vertelt Borms, ‘zodat onze leerlingen konden nagaan in hoeverre hun schetsen overeenkwam met die maquette.’

De uiteindelijke ambitie is om de roman integraal te lezen. ‘Uiteraard gaat dat voor de meesten niet vanzelf. Er is een grote groep leerlingen die nooit leest. Dus moet je ze bij de hand nemen, en het proces zo creatief mogelijk begeleiden.’

Hoe vinden we ons leesplezier terug? ‘Het motiveert om er iets collectiefs van te maken, precies wat Time to Read wil doen’