‘Waarom is het bon ton om niet meer te lezen?’

‘Een wereld waarin niet gelezen wordt, is een wereld waarin de mens in ieder van ons verdwijnt’, schrijft columnist Amir Bachrouri.

Schrijven is een voorrecht. Want wie schrijft, die blijft. Hij legt dingen vast, reikt taal aan voor gevoelens die we niet onder woorden kunnen brengen. Zoekt in een tijd waar de waarheid het onderspit delft naar de waarachtigheid. Scheidt het kaf van het koren. Alleen wat ertoe doet, verdient het namelijk om opgeschreven te worden. Zodat we het er eeuwen later nog over kunnen hebben. Opdat we herinneren wat niet herinnerd mag worden. Denk bijvoorbeeld aan boeken die de slavernij veroordeelden. Schrijvers zijn een spiegel voor de samenleving.

Waar de ene wanhopig zoekt naar de hoop in zijn schrijven, vindt de lezer in zijn weg naar begrip ankers om zich aan vast te houden. Om zijn twijfelende ziel te troosten. Zijn hart te doen begeren naar de schoonheid van het leven, soms verwoord in parels van puntige zinnen. Zijn verstand zoekend naar verstrooiing in tijden van ernst en rede. ‘Lezen doe ik om beter te begrijpen wat ik niet begreep’, verwoordde Hugo Matthysen het ooit treffend.

Die interactie tussen wie schrijft en wie leest, de literatuur die zich geroepen voelt om die dans in leven te houden, staat onder druk. Niet dat ik weet hoe er vroeger over boeken werd gesproken, maar vandaag lijkt het bon ton om zonder boe of ba zijn afkeer voor al het geschrevene te laten blijken. Van het oubollige imago dat de letteren maar niet van zich afgeschud krijgen tot de hovaardigheid van schrijvers die potentiële lezers ergeren. Alle redenen zijn goed om de keuze om niet te lezen te verdedigen.

De vraag is wat onze samenleving daarmee wint – en verliest. De wil om te begrijpen? Hoe ver begrip mag reiken? De onstilbare honger naar kennis? Het verlangen naar taal om hete hangijzers te ontmijnen? Het forum om de gedachten de vrije loop te laten? De vrije wereld waarin schrijvers schaduwen werpen over onze helden? De vrije wereld waarin schrijvers de verworpenen der aarde een stem geven? De vrije wereld waarin zij die ongelijkheid, minachting en spot ondergaan plots zelf de pen over het papier kunnen laten rollen?

Schrijven en lezen staan a priori haaks op stellige waarheden. Ze flirten met grenzen die door niemand overschreden mogen worden. Het verzet zit in de duw tegen de bakens, de vuist die zich balt. In de literatuur. Die menselijkheid taal geeft. En daarmee ook betekenis. Een wereld waarin niet gelezen wordt, is een wereld waarin de mens in ieder van ons verdwijnt.