Velleius Paterculus – Van Troje tot Tiberius

De geschiedenis van Rome van Velleius Paterculus (19 v.C. – 31 n.C.) was nog nooit in het Nederlands vertaald tot nu.

Vincent Hunink, die vorig jaar een prachtige vertaling maakte van het compacte Latijn in Tacitus’ Historiën, houdt van een uitdaging. Van Troje tot Tiberius.

De geschiedenis van Rome van Velleius is echter lang geen Tacitus. Velleius, die na militaire campagnes tegen de Germanen onder keizer Tiberius uiteindelijk senator en pretor werd, publiceerde als vijftigjarige in 30 dit boek. Het was bedoeld als cadeau voor consul Marcus Vinicius, zoon van de commandant bij wie de jonge Velleius als prefect en krijgstribuun nog had gediend.

Hij neemt een hele aanloop en zet ongeïnspireerd de voornaamste hoogtepunten uit de historiek van Rome op een rij. Echt interessant wordt het wanneer hij het over zijn tijdgenoten Augustus en vooral Tiberius heeft.

In tegenstelling tot de communis opinio is Velleius veel minder positief over Octavianus-Augustus en heel wat meer lovend over diens opvolger Tiberius, die meestal als norse knapenschenner te kijk wordt gezet.

Niet zo dus bij Velleius, die in het geval van Tiberius diens imago van beheerste veldheer oppoetst. Augustus moest het hebben van zijn rechterhand, veldheer Agrippa, en was zelf veeleer een uitgekookte propagandist, aldus Velleius.

Hunink probeert ook hier weer recht te doen aan het heel specifieke Latijn dat hij vernederlandst. Velleius’ kromme stijl met meanderende, wijdlopige nevenschikkingen wordt zonder opsmuk gebracht.

Dat levert bizarre stapelzinnen op, zoals die keer wanneer hij het over de verslagen Germanen heeft: ‘Al hun weerbare mannen, in die oneindige aantallen en met hun reusachtige lijven en zo veilig als ze zaten door de natuurlijke ligging van hun land, gaven hun wapens over en met leiders en al omringd door fonkelende scharen gewapende Romeinen wierpen zij zich op de grond voor de verhoging van onze generaal.’

Of hoe kromtaal – soms – kunst wordt.

Frank Hellemans