Van ‘Mieke Maaike’ tot ‘De Griezels’: 30 verboden boeken die u móét gelezen hebben (deel 5)

Sinds er boeken bestaan, lijken er verboden boeken te zijn. Knack selecteerde er 30 die nog altijd meer dan de moeite waard zijn om te lezen. Ontdek hier deel 5: de verboden boeken van Lewis Carroll, Louis Paul Boon, Roald Dahl, Jef Geeraerts en Art Spiegelman.

–

Lees hier het volledige Verboden boeken-dossier

1. Alice in Wonderland, Lewis Carroll (1865)

Alice droomt dat ze een wit konijn volgt en zo in een wonderlijke wereld terechtkomt waar ze de vreemdste wezens ontmoet.

Het nog altijd heel leesbare kinderboek, dat in de eerste plaats een ode aan de verbeelding is, werd in de loop der tijd in verschillende landen verboden. Rond 1900 schrapten sommige Amerikaanse scholen het van hun leeslijst omdat ze er verdoken verwijzingen naar seksuele fantasieën in vermoedden.

Een paar decennia later werd het om heel andere redenen verboden in de Chinese provincie Huan. Dat de dieren in het verhaal mensentaal spreken, vond de plaatselijke gouverneur namelijk bijzonder ontwrichtend voor de samenleving.

In de jaren zestig maakten (vooral Amerikaanse) ouders zich dan weer zorgen dat Alice in Wonderland hun kinderen ertoe zou aanzetten om met geestverruimende middelen te experimenteren. Vooral de waterpijp en de paddenstoel waarvan je groter of kleiner kunt worden, vonden ze verdacht.

2. Mieke Maaikes obscene jeugd, Louis Paul Boon (1972)

De pornografische novelle Mieke Maaikes obscene jeugd begint met In en om het kutodelisch verschijnsel, het fictieve proefschrift van de ‘student pornografika’ Steivekleut. Daarop volgt een getuigenis van het jonge meisje Mieke Maaike over haar seksuele ervaringen tussen haar negende en haar negentiende.

Naast pedofilie en incest passeren ook plasseks, triootjes, exhibitionisme en sadisme de revue. Het verhaal laat zich niet alleen als pornografisch werk lezen, maar ook als een satire op de seksuele moraal van de jaren zestig en zeventig.

Dat Louis Paul Boon, een gerenommeerd auteur die zelfs voor de Nobelprijs voor de Literatuur was genomineerd, zich aan zo’n gecontesteerd werk waagde, was trouwens niet echt verbazend. In zijn Fenomenale Feminatheek bewaarde Boons duizenden bloot- en pornofoto’s van vrouwen en (heel) jonge meisjes.

Hoe dan ook riepen Vlaamse geestelijken direct een verbod over het boek af en nog lange tijd daarna bleef het een werk dat vooral stiekem werd gelezen. Tot op vandaag geeft de novelle geregeld aanleiding tot discussie. Vaak gaat het dan over de vraag of een vergelijkbaar verhaal nog gepubliceerd zou kunnen worden.

Mieke Maaikes obscene jeugd is in elk geval nog niet vergeten. Vijf jaar geleden verscheen de 23ste druk met een voorwoord van de Nederlandse schrijver Ilja Leonard Pfeijffer. De inkt was nog niet droog of het debat barstte al los.

3. De Griezels, Roald Dahl (1980)

De populaire kinderboeken van de Britse schrijver Roald Dahl mogen dan onschuldig lijken, de voorbije jaren botsten ze op weerstand. Dat komt vooral doordat er woorden en beschrijvingen instaan die in de ogen van sommigen niet meer door de beugel kunnen.

Zoals het feit dat mevrouw Griezel in het boek De Griezels ‘lelijk en beestachtig’ wordt genoemd. In Sjakie en de chocoladefabriek is Casper Slok dan weer ‘dik’ en worden de Oempa Loempa’s als ‘kleine mannetjes’ omschreven. Allemaal vormen van body shaming die in deze tijden heel gevoelig liggen.

Daarom schrapte of verving de uitgever die termen in een nieuwe uitgave van Dahls klassiekers. Die strategische zet had niet meteen het gewenste effect. Zoveel mensen verzetten zich tegen de ‘absurde censuur’ dat de uitgever moest beloven om ook de oorspronkelijke boeken weer op de markt te brengen.

(Lees verder onder de preview)

4. Gangreen 1: Black Venus, Jef Geeraerts (1967)

‘Vuile Jef’ was de bijnaam die Jef Geeraerts overhield aan Gangreen 1: Black Venus, maar hij kreeg voor het boek in 1969 ook de Driejaarlijkse Staatsprijs voor Proza, goed voor 250.000 frank (6.250 euro), veel geld in die tijd.

Het boek maakt deel uit van een vierdelige reeks die zich afspeelt in de najaren van Belgisch Congo. Geeraerts put uit eigen ervaring, de ik-persoon voelt zich superieur tegenover zwarten en vrouwen. Gangreen 1 gaat over vrijwel niets anders dan neuken, de recensent in De Standaard had het over het ‘oeverloze verslag van seksuele excessen’, de Gazet van Antwerpen hield het bondig op ‘zwijnerij’.

De expliciete seks zorgde voor heel wat ophef en kort nadat Geeraerts de Staatsprijs kreeg, namen politiediensten in de Brusselse boekhandel Corman een exemplaar van Gangreen 1 in beslag, na een klacht van openbare zedenschennis.

Het zou alleen maar bijdragen aan het commerciële succes. In 2015 werd het boek opgenomen in de canon van de Vlaams-Nederlandse literatuur, maar in 2020 werd het er weer uit verwijderd.

Niet zozeer vanwege de seksuele taferelen, maar wel vanwege het racisme en de vrouwendiscriminatie. Het illustreert hoe een boek in de loop der jaren om verschillende redenen gebrandmerkt kan worden.

5. Maus, Art Spiegelman (1986)

In Maus, de eerste grafische roman die de prestigieuze Pulitzer Prize won, beschrijft Art Spiegelman hoe zijn joodse ouders de Holocaust in Polen overleefden. De nazi’s stelt hij als katten voor en de joden als muizen. Daarmee verwijst hij naar het feit dat Hitler het joodse volk ongedierte noemde dat moest worden uitgeroeid.

Ondertussen is het boek in meer dan dertig talen vertaald en won het tientallen prijzen. Toch besloot het onderwijsbestuur van McMinn County in de Amerikaanse staat Tenessee een paar jaar geleden dat het boek niet meer in scholen mag worden gebruikt.

De initiatiefnemers noemden het een schadelijk boek omdat er acht keer in wordt gevloekt en er een tekening instaat van een naakte gevangene in een concentratiekamp. Amper een paar dagen nadat het verbod bekend raakte, schoot het boek naar de bovenste regionen van de bestsellerlijsten.

Ontdek in 6 afleveringen waarom u zich de 30 verboden boeken niet mag laten afpakken.

Reeds verschenen:
– Van Lolita tot Persepolis: 30 verboden boeken die u móét gelezen hebben (deel 1)

– Van J.K. Rowling tot Pablo Neruda: 30 verboden boeken die u móét gelezen hebben (deel 2)

– Van ‘Turks Fruit’ tot ‘Onderworpen’: 30 verboden boeken die u móét gelezen hebben (deel 3)

– Van ‘American psycho’ tot ‘Riskante relaties’: 30 verboden boeken die u móét gelezen hebben (deel 4)