Van ‘American psycho’ tot ‘Riskante relaties’: 30 verboden boeken die u móét gelezen hebben (deel 4)

Sinds er boeken bestaan, lijken er verboden boeken te zijn. Knack selecteerde er 30 die nog altijd meer dan de moeite waard zijn om te lezen. Ontdek hier deel 4: de verboden boeken van Bret Easton Ellis, Pierre Cholderlos De Laclos, Aldous Hixley, Gerard Reve en Jacob Israël de Haan.

–

Lees hier het volledige Verboden boeken-dossier

1. American psycho, Bret Easton Ellis (1991)

American psycho is een zwarte komedie over een rijke yuppie uit New York die een dubbelleven leidt als seriemoordenaar. Pagina na pagina gaat hij zich te buiten aan moord, foltering, verkrachting, kannibalisme en necrofilie.

Nog voor het boek in de winkel lag, zorgde het al voor ophef. In die mate zelfs dat Ellis’ oorspronkelijke uitgever hem liet vallen. De uitgever die American Psycho wel wou publiceren, kreeg doodsbedreigingen. Net als de schrijver zelf. Tegenstanders vonden het boek te gewelddadig en te sadistisch en ook nog eens heel vrouwonvriendelijk.

In de Verenigde Staten werden zelfs petities gestart om ‘het verachtelijke stuk pornografie’ te verbieden. In de jaren negentig werd het daadwerkelijk gebannen uit veel Amerikaanse bibliotheken. Ook in sommige Europese landen werden beperkingen opgelegd waardoor het boek bijvoorbeeld niet zichtbaar mocht worden geëtaleerd of verboden was voor minderjarigen.

In Australië mag het tot op vandaag alleen in een vacuümverpakking aan volwassenen worden verkocht. Dat ondervonden boekhandelaars die in 2015 de politie over de vloer kregen toen ze de nieuwe editie toch gewoon in de rekken hadden gezet.

Ondanks – of misschien dankzij – al die beperkingen werd American psycho een culthit. Het boek wordt nu vooral beschouwd als postmoderne kritiek op het kapitalisme in de Reagan-periode.

2. Riskante relaties (Les liaisons dangereuses), Pierre Cholderlos De Laclos (1782)

In deze briefroman daagt markiezin de Merteuil burggraaf de Valmont uit om de kuise en godvruchtige madame de Tourvel in zijn bed te lokken. Ze maken er een weddenschap van: lukt het hem, dan zal de markiezin een nacht met hem doorbrengen. Ondertussen vraagt ze de burggraaf nog een andere jonge vrouw te verleiden om wraak te nemen op haar toekomstige echtgenoot.

Al die seksuele spanning in combinatie met vergaand machtsmisbruik vonden ze in de achttiende eeuw schokkend immoreel. Onder meer in Frankrijk werd de roman tot een eind in de negentiende eeuw verboden.

Het verhaal is ondertussen verschillende keren verfilmd. Sinds de opkomst van de #metoo-beweging wordt het weer meer besproken, bediscussieerd en soms ook verguisd.

3. Heerlijke nieuwe wereld, Aldous Huxley (1932)

Heerlijke nieuwe wereld wordt ‘de toekomstroman par excellence’ genoemd. De wereld wordt beheerst door technologie en rationalisme, individualisme bestaat niet meer. Kinderen worden geconcipieerd via genetische manipulatie opdat ze zouden passen in een bepaalde kaste. Woorden als ‘vader’ en ‘moeder’ zijn verboden. Er worden volop drugs gebruikt en iedereen heeft seks met iedereen. De mens verliest zijn menselijkheid.

In Ierland werd het boek vanwege zijn seksuele inhoud verboden tussen 1932 en 1970. Het boek prijkt in opsommingen van ‘de beste 100 boeken van de eeuw’, maar staat ook in de lijst van frequently challenged books van de American Library Association. Want heel wat bibliotheekbezoekers zien het als een controversieel boek, vanwege de ‘expliciete seks’ en de ‘beledigende en ongevoelige taal’.

Toen Huxley in 1958 in een essay terugblikte op Heerlijke nieuwe wereld, was hij zeer pessimistisch over de gang van zaken: ‘Ik voel me nu een stuk minder optimistisch dan toen ik mijn boek schreef. De voorspellingen van 1931 komen veel sneller uit dan ik ooit had gedacht’.

4. Nader tot u, Gerard Reve (1966)

De bundel Nader tot u bestaat uit vijf brieven en dertig gedichten. Het is ‘Brief uit het huis genaamd Het Gras’ die Reve in de problemen bracht. Daarin beschrijft hij hoe hij geslachtsgemeenschap heeft met de als ezel geïncarneerde Godheid.

‘En God Zelf zou bij mij langskomen in de gedaante van een éénjarige, muisgrijze Ezel en voor de deur staan en aanbellen en zeggen: Gerard, dat boek van je – weet je dat Ik bij sommige stukken gehuild heb?’ schrijft hij, waarna hij de ezel meetroont naar zijn slaapkamertje.

Daarmee borduurde Reve verder op het gedicht ‘Paradijs’ dat een jaar eerder in het literaire tijdschrift Tirade was verschenen.

In 1966, het jaar waarin hij tot de katholieke kerk toetrad, moest hij zich daarvoor tijdens het zogenaamde ‘ezelsproces’ voor de rechtbank verantwoorden. Uiteindelijk werd hij vrijgesproken. De rechtbank oordeelde dat de bewuste passages wel godslasterlijk waren, maar geen smalend karakter hadden.

5. Pijpelijntjes, Jacob Israël de Haan (1904)

Pijpelijntjes, dat de auteur wijselijk als ‘een jongensboek’ had aangekondigd, gaat over de liefde tussen twee jonge mannen in de Amsterdamse volksbuurt De Pijp. 

Aangezien het een van de eerste boeken uit de Nederlandstalige literatuur was waarin een homoseksuele relatie openlijk wordt beschreven, zorgde de publicatie voor grote opschudding. Jacob Israël de Haan mocht niet langer voor de kinderrubriek van de Nederlandse krant Het Volk schrijven, hij werd ontslagen op de kostschool waar hij werkte en zijn literaire vrienden distantieerden zich van hem.

Vooral de romanschrijver Arnold Aletrino, aan wie het boek was opgedragen, was in alle staten. Hij probeerde zoveel mogelijk exemplaren op te kopen en te vernietigen. Dat lukte hem opvallend goed.

Ontdek in 6 afleveringen waarom u zich de 30 verboden boeken niet mag laten afpakken.

Reeds verschenen:
– Van Lolita tot Persepolis: 30 verboden boeken die u móét gelezen hebben (deel 1)

– Van J.K. Rowling tot Pablo Neruda: 30 verboden boeken die u móét gelezen hebben (deel 2)

– Van ‘Turks Fruit’ tot ‘Onderworpen’: 30 verboden boeken die u móét gelezen hebben (deel 3)

– Van ‘Mieke Maaike’ tot ‘De Griezels’: 30 verboden boeken die u móét gelezen hebben (deel 5)