Toen Knack een brede rondvraag begon naar ‘de beste vijf Nederlandstalige boeken sinds de eeuwwisseling’ was Tom Lanoye er als de kippen bij. ‘Ik ben, zoals de meeste mensen, dol op lijstjes.’
Natuurlijk zijn lijstjes relatief en voor discussie vatbaar, geeft Tom Lanoye toe. ‘Maar die discussie is net goed. Er kan niet genoeg over boeken worden gediscussieerd.’ Zelf doet Lanoye het in de eindlijst bijzonder goed. Sprakeloos, een literair requiem voor zijn moeder, kreeg tien vermeldingen en staat op de derde plaats. Net daarachter staat het veel recentere De draaischrijf, een roman over kunst en collaboratie.
‘Je zou kunnen zeggen dat ik mezelf heb beconcurreerd’, reageert Lanoye. ‘Maar ik ga uiteraard niet klagen over dit resultaat. Dat zowel De draaischijf als Sprakeloos hier zo goed scoort, doet veel plezier. Samen met Ten oorlog vind ik dat ook zelf mijn belangrijkste werken. Je zou de twee romans kunnen lezen als mijn pogingen om op de schouders te klimmen van de literaire reuzen Louis Paul Boon en Hugo Claus, de twee voorgangers die ik het meest bewonder. Met Sprakeloos heb ik mijn Kapellekensbaan willen schrijven. En De draaischrijf is geschreven met dezelfde ambitie waarmee Claus Het verdriet van België schreef. Wat De draaischrijf en Sprakeloos ook met elkaar verbindt, is dat ze getuigen van mijn obsessie met toneel. De draaischijf speelt zich af in het theatermilieu, terwijl Sprakeloos vertelt over waar die liefde voor het toneel vandaan komt.’
Iedereen toerist
‘Meer in het algemeen doet het me ook wel veel plezier dat de best scorende boeken in deze lijst haast zonder uitzondering dikke kleppers zijn. Het zijn boeken die literaire ambitie verraden. Natuurlijk hou ik ook van een goeie novelle of kortverhaal, maar ik ben blij dat mensen, als hen gevraagd wordt wat ze nu echt het allerbeste vonden, toch vooral denken aan breed vertelde, epische romans.’
‘Wieringa’s Dit zijn de namen is echt wereldliteratuur.’
Lanoye heeft er duidelijk geen moeite mee dat hij twee Nederlandse vakbroeders boven zich moet dulden. De nummer één, Tommy Wieringa, stond trouwens ook in zijn eigen top 5, zij het met een andere roman. ‘Joe Speedboot is een heerlijk boek’, vertelt Lanoye. ‘Maar Wieringa’s Dit zijn de namen (de nummer 40 in de lijst, nvdr) is voor mij toch nog van een ander kaliber. Dat is echt wereldliteratuur. Een beetje vergelijkbare bedenkingen heb ik bij Ilja Leonard Pfeijffer. Ik zou eerder zijn Alkibiades of La Superba bovenaan zetten. Grand Hotel Europa vond ik minder sterk, al begrijp ik wel waarom het veel mensen aanspreekt. In dat boek drijft hij op een erg geestige manier de spot met het toerisme. Terwijl zijn lezers en hijzelf natuurlijk allemaal zelf toeristen zijn.’
Tommy Wieringa over de beste 50 Nederlandstalige boeken van deze eeuw: ‘Dit is geen klein bier’
Nieuwe Belgen
Een kritische noot nog: het is Lanoye niet ontgaan dat er in deze top 50 weinig vrouwen en nog minder ‘nieuwe Belgen’ staan. ‘Connie Palmen staat erin met Jij zegt het, ja, maar die roman verdient een veel hogere plek. Zij wordt systematisch onderschat. Ik mis in de lijst ook Drarrie in de nacht van Fikry El Azzouzi, een boek met een Catcher in the Rye-achtige kwaliteit. Fikry belichaamt voor mij een generatie nieuwe Belgen die dat nieuwe Belg-zijn niet langer als belangrijkste thema heeft. En verder mis ik Theet 77 van Herman Brusselmans, een onderschat boek.’
Lanoye zette de romans van Palmen en El Azzouzi in zijn top vijf, in willekeurige volgorde, en met de bedenking dat hij ‘morgen allicht iets heel anders zou antwoorden. Op de nummer één na.’ Die nummer één is Mijn lieve gunsteling, de roman van Lucas Rijneveld die in de top 50 op 18 strandde.
Mijn lieve gunsteling is het eerste van zes boeken die u tijdens onze Time to Read-campagne voordelig worden aangeboden. Wat deze roman zo bijzonder maakt, vertelt Lanoye volgende week in Knack.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
