Toergenjev – Eerste liefde

Er zijn van die verhalen die maar niet op gang lijken te komen. Ze meanderen als machtige rivieren door een denkbeeldig landschap. Zo’n verhaal is Eerste liefde, een meesterlijke novelle van de Rus Ivan Toergenjev (1818-1883).

Er zijn van die verhalen die maar niet op gang lijken te komen. Ze meanderen als machtige rivieren door een denkbeeldig landschap. Zo’n verhaal is Eerste liefde, een meesterlijke novelle van de Rus Ivan Toergenjev (1818-1883).

Het verhaal wordt verteld door Vladimir Petrovitsj, een man van een jaar of veertig die op aandringen van zijn vrienden in een smartelijk verleden duikt. Toen hij zestien jaar was, werd hij verliefd op de 21-jarige Zinaïda Aleksandrovna, een schoonheid die met de harten van haar aanbidders speelt.

We zijn al halverwege het verhaal als Zinaïda bekent dat ze niet kan houden van mensen op wie ze moet neerkijken: ‘Ik heb iemand nodig die mij zelf breekt…’

Zal ze ooit zo’n man ontmoeten? De onthutste verteller ontdekt dat Zinaïda inderdaad plots verliefd is geworden. Maar op wie? Hier komt het verhaal in een stroomversnelling en haast het zijn ontknoping tegemoet.

De lezer krijgt voldoende indicaties om te weten om wie het gaat, maar Toergenjev exploiteert die spanning tussen de zekerheid van de lezer en de bange vermoedens van de verteller totaal: de lezer concludeert meer uit de informatie die de verteller vergaart dan de verteller kan verwerken.

Niettemin, zodra de vermoedens van de jongen vorm aannemen, krijgt Eerste liefde een grote en fatale vaart. Vanaf dan deelt het lot zijn harde slagen uit. En uiteindelijk blijven degenen die het overleven verweesd achter, verlamd door het bittere gevoel dat het allemaal anders had kunnen verlopen als de mensen maar wat beter en sterker en de omstandigheden niet zo ongunstig waren geweest.

Vele jaren later schrijft de verteller de herinnering aan zijn grote liefde voor Zinaïda op, ook al vervult die ervaring hem met angst. Want een eerste liefde was het voor iedereen.

Piet de Moor