Sven Vitse – Tekstbestanden

Om een verschil te maken, moet er iets op het spel staan in de literatuur. Wat haar inzet is, moeten schrijvers en lezers echter telkens opnieuw ontwaren. In tijden van cultuur als koopwaar en kritiek als consumentenadvies is dat niet evident. Maar het gebeurt.

Daarom is het zeer welkom dat er nu veertien essays zijn gebundeld van de jonge docent en scherpzinnige literatuurcriticus Sven Vitse (°1981).

Vitse heeft zijn Tekstbestanden voor de gelegenheid niet in een programmatisch keurslijf gedwongen. Het gaat gewoon om ’teksten over teksten’, geplukt uit het archief, als getuigenissen van een open, geëngageerd lezen. (Zelf)relativering staat engagement dus niet in de weg.

Integendeel, in zijn inleidende essays keert Vitse terug naar Lyotard en de geschiedenis van het tijdschrift Raster (1977-2009) om voorbij elk postmodern relativisme en failliet te herinneren aan een vermogen tot weerstand en engagement in de avant-garde. Hij maakt haar balans op om scherper de inzet te kunnen afwegen van een hedendaags literair engagement, zonder dat het in ‘een naïef en belegen realisme’ vervalt.

De frictie tussen tekst en werkelijkheid staat inderdaad centraal. Zoals Vitse zelf aangeeft, spreekt daarom onmiskenbaar ‘voorliefde voor het experimenterende proza’ uit zijn selectie van auteurs: Willy Roggeman, Daniël Robberechts, Jacq Vogelaar, C.C. Krijgelmans, Pol Hoste, Lucas Hüsgen. Maar dat ‘impliceert geen waardeoordeel over het andere, dat wil zeggen: conventionelere proza’.

Recente succesromans van Stefan Brijs, Tom Lanoye of Erwin Mortier blijken echter niet bestand tegen de heldere manier waarop Vitse de paradoxale band tussen tekst en werkelijkheid dankzij meer experimentele auteurs heeft leren lezen.

Wat Vitse boeit, is hoe literaire teksten je in gedachten en verbeelding verplaatsen. Hij toont nauwgezet hoe ze ‘de grenzen verschuiven van wat woorden kunnen doen, van wat schrijfbaar en dus ook denkbaar is’.

Dat genereuze effect hebben zijn essays ook, zeker wanneer hij uiteindelijk zelf op verplaatsing gaat en nieuwe vormen van materialistische en ecokritiek beproeft. Te volgen!

Tom Van Imschoot