Steven Crombez – Machteloos

Silvio Berlusconi, een karikatuur? Wie dat nog nooit zelf bedacht heeft, mag nu zijn hand opsteken, Mussolinigewijs bijvoorbeeld.

Toch dacht Steven Crombez te verrassen met een roman die op het doorprikken van die karikatuur is gericht. In Machteloos, zijn debuut, fantaseert hij een quasi-tragisch einde voor de kleine man die de zelfvergroting heruitvond. Actueel is dat zeker, maar doet de fantasie iets meer dan de karikatuur uitmelken?

‘Iedere gelijkenis met bestaande personen of toestanden is louter toevallig’, leest het cliché dat aan Machteloos voorafgaat. Dat is een flauwe grap. Crombezs verhaal over ene ‘Silvio B.’ is niet alleen heel herkenbaar gebaseerd op de biografie van Berlusconi, de vertelling is helaas ook van dien aard dat juist niets aan het toeval is overgelaten.

De 77-jarige Silvio B. is door de rechter voor een jaar naar het dunbevolkte eiland Monte di Venere (‘Venusheuvels’) verbannen. Zelf zegt hij met een knipoog dat hij zich ‘op zijn specialiteit heeft teruggeplooid’, maar de realiteit is schrijnender. In zijn groezelige rijtjeshuis, weg van het continent, blijkt hij al op de eerste pagina, o symboliek, ‘incontinent’.

Je hoeft, de titel indachtig, niet geniaal te zijn om te vermoeden dat de wellustige potentaat ook impotent zal worden. Maar toch lepelt Crombez je in dat de dag een ‘dramatisch verloop zou kennen’. Alleen Silvio zelf zag dat niet: ‘Zijn eigenwaan belette hem dat.’ Je kunt de lezer bij de hand nemen, je kunt die hand ook afknijpen.

Volgt een dun verhaaltje waarin die eigenwaan finaal doorgeprikt wordt en de eerst nog idyllische ballingschap in een doorzopen nachtmerrie verandert.

Behalve Silvio’s impotentie komt ook de manier waarop hij zijn kaartvrienden bedriegt aan het licht, en wanneer hij naar het vasteland terugkeert, blijkt iedereen hem vergeten.

Pakkend is dat nergens. Daarvoor zijn de gevoelens te stereotiep, het land en de personages te veel van bordkarton of plastic. Je kunt zeggen: fake als Berlusconi, geestig. Maar Machteloos is vooral onmachtig om iets relevants toe te voegen aan diens actualiteit.

Tom Van Imschoot