Stefan Hertmans – Het verborgen weefsel

Stefan Hertmans heeft met ‘Het verborgen weefsel’ best een kunststukje voor elkaar gekregen.

Ze wilde niet gelukkig zijn, maar tevreden. Zo schreef Peter Handke over zijn Linkshandige vrouw (1976), Marianne, dertig, die haar man verlaat en met hun zoontje alleen achterblijft – en waarom eigenlijk?

Het boek gaf geen antwoord, stelde de vraag zelfs niet, toonde alleen wat het geval was. De nieuwe roman van Stefan Hertmans, Het verborgen weefsel , is hier op de een of andere manier familie van, al is zijn (eveneens linkshandige) hoofdpersonage wél op geluk uit.

Dit is het portret-in-scherven (getekend in vignetachtige fragmenten) van een schrijfster, Jelina. Een vrouw van veertig met man en dochtertje, die lijdt aan het leven en zichzelf. Dat vindt ze tegelijk weemakend en welhaast onfatsoenlijk narcistisch, zodat je een zichzelf aanzwengelende spiraal van hyperbewustzijn en zelfverachting krijgt.

Maar wat moet een derwijze bedraad mens dan ánders? Je kunt je eigen aard niet wissen, en misschien is er wel iets van authenticiteit (terug) te vinden in de poging zichzelf te verdragen.

Eén fragment: ‘Je kan kiezen tussen wereldvreemd en levensvreemd, zegt ze. Ik vervreemd liever van wat men de wereld noemt dan van wat ik mijn leven noem. Nee, zegt Hans, je moet ernaar streven het verschil tussen beide op te heffen. We zijn weer goed bezig hè, zegt ze.’

Voor mensen als Jelina is het maar goed dat er mensen als haar liefhebbende man Hans bestaan – die haar overigens toch ook niet kan behoeden voor de kolk in haar ziel, en voor de minnaar(s) die zij neemt. En voor de literatuur is het goed dat er, behalve ook nog heel andere boeken, toch ook nog steeds zulke als Het verborgen weefsel verschijnen.

Verzenuwing, schrijven-over-schrijven, intellectualisme, het resoneert thematisch allemaal mee in dit boek – máár maakt er niet het wezen van uit. Literatuur hoeft geen snoepwinkeltje of kermisattractie te zijn.

Een boek over de onleesbaarheid van het leven, dat zelf allesbehalve onleesbaar, af en toe zelfs buitengewoon accuraat en subtiel verwoord is – eigenlijk is het best een kunststukje, wat Hertmans hier voor elkaar heeft gekregen.

Herman Jacobs