Schrijver Stefan Hertmans: ‘Ik vraag me af of ik nog veel op restaurant zal gaan, wanneer het kan’

Stefan Hertmans is een gevierd auteur. Hij werd onlangs 70 jaar en heeft met De opgang opnieuw een bestseller te pakken. Maar hoe is hij als mens? Om deze 20 vragen te beantwoorden had hij 31 minuten en 26 seconden nodig.

Welk nieuws heeft u recent bang of boos gemaakt?

De assertiviteit die ontstond door de babyboomgeneratie – assertiviteit was een bewijs van emancipatie – ontaardt in ongeduld en onverdraagzaamheid. Ik ben beducht voor de adrenalinesamenleving.

Hebt u een concreet idee of voorstel om de wereld te verbeteren?

Het debat over wat je als individu kunt doen, wordt vaak een welles-nietesspel: ik doe al dit en jij maar dat. Dat speelt burgers uit elkaar. Je verbetert de wereld door pressie uit te oefenen op politici. Zij zijn de gamechangers.

Wat is uw grootste prestatie?

Prestaties zijn een karikatuur van onze ervaring. Soms spring je verder dan je dacht, soms niet.

Wat is uw grootste mislukking?

Het leven is een inwijding in ervaring. Lessen trekken en verder gaan.

Hebt u al eens overwogen om te emigreren?

Zeer geregeld. Wat rest er van onze vriendelijkheid en onze social skills? In Nederland en Frankrijk maakt men grapjes in de wachtrij bij de bakker. In Vlaanderen staart ieder voor zich uit.

Aan welke jeugdherinnering bent u het meest gehecht?

Aan lege, stille zondagen eind jaren vijftig, begin jaren zestig. Het Vlaamse platteland was nog idyllisch. Mijn familie bracht haar zondagen door in stilte, kijkend door het raam. Mensen werden niet gemobiliseerd door events of door de media. Ze kwamen tot rust.

Doet u iets bijzonders voor het milieu?

We hebben een energiezuinige woning met een waterzuiveringsinstallatie en een tuin die we zo veel mogelijk ongemoeid laten.

Wat is het ergste wat u over uzelf op sociale media hebt gelezen?

Dat ga ik niet herhalen, wegens te veel eer voor mensen die hun gal spuien op het internet.

Praat u weleens tegen uw huisdier?

Ik voer rustgevende conversaties met mijn kat. Mijn gesprekspartner getuigt van grote wijsheid door de andere kant op te kijken.

Van welke beslissing hebt u het meest spijt?

Ik ben geen spijtoptant. In de roman Portret van een jongeman van J.M. Coetzee rekent de oudere verteller met een ongelooflijke schamperheid af met zijn jonge zelf. Eigenlijk heb je het recht niet. Je staat op de schouders van de jonge mens die je bent geweest.

Hebt u het gevoel dat de jaren dertig terug zijn?

Deze tijd is anders, hoewel er gelijkenissen zijn. Maar het is vruchtbaarder om te focussen op de verschillen.

Welk kunstwerk – boek, film, muziek, schilderij… – heeft u het meest geraakt of gevormd?

Mijn hele bibliotheek. Dat is een kunstwerk op zich, dat ik maakte door veertig jaar boeken te kopen. Het illustreert mijn leven.

Waarover zou u meer willen weten?

Over muziektheorie, neurologie en astrofysica.

Hoeveel geld geeft u jaarlijks aan goede doelen?

Ik ben mecenas van Zwijgen is geen optie en steunde Child Focus, Amnesty International, Artsen Zonder Grenzen en Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

Wat vindt u het moeilijkste aan de liefde?

Dat ze ooit moet eindigen.

Vindt u seks overschat?

Wel wanneer het losgemaakt wordt van emoties: ik ben een volbloed romanticus op dat punt. De enige goede seks is wat mij betreft verliefde seks.

Hoelang is het geleden dat u uw ouders hebt gezien?

Mijn bijna honderdjarige vader en ik spreken als vrienden over politiek en samenleving. Ik bezoek hem elke week. Mijn moeder stierf twintig jaar geleden aan alzheimer.

Doet u iets bijzonders voor uw gezondheid?

Door corona zijn we een stuk gezonder gaan leven. Ik vraag me of ik nog veel op restaurant zal gaan, wanneer het opnieuw kan.

Zou u op de vlucht slaan als het oorlog wordt?

Dat kan ik in vredestijd onmogelijk beoordelen. Soms moet je vluchten om jezelf en je dierbaren in veiligheid te brengen, soms moet je juist blijven.

Wat hebt u geleerd in het leven?

Dat de mens niet anders kan dan een tegenstrijdig wezen zijn.