Piet Meeuse – Koorddansen op schrikdraad

Menig essay is in feite een uit zijn krachten gegroeide column, maar de bespiegelende columns van deze Nederlandse essayist-schrijver-vertaler-filosoof bezitten essayistische kwaliteiten.

Iedereen schrijft maar columns tegenwoordig. ’t Is een hoogst wegwerpbaar genre geworden, waarvan je de concrete manifestaties in verreweg de meeste gevallen rustig ongelezen met aardappelschillen kunt bedekken. Maar er zijn er dus ook andere.

Zoals de 53 stukjes die de Nederlandse essayist-schrijver-vertaler-filosoof Piet Meeuse bundelde onder de uitstekende titel Koorddansen op schrikdraad. ‘Mini-essays’, noemt hij ze zelf, en dat klopt precies – terwijl menig essay in feite een uit zijn krachten gegroeide column is, blijken deze bespiegelende columns inderdaad essayistische kwaliteiten te bezitten.

Wie een beetje met Meeuses werk vertrouwd is, weet dat hij zowel zorgvuldig als soepel proza schrijft, en niet bang is om zijn hersens te gebruiken. Meeuse, een zeer belezen mens, laat zijn gedachten hier over vaak alledaagse dingen gaan. Over dieren. Over de aanleg voor rijkdom. Over filmsterren. Auto’s. Sport en techniek. Maar ook over de Ilias , de baron Von Münchhausen, Goya, filosofie, de lach als ijkpunt van de moraal en over allerlei aspecten van religie en geloof.

Een citaat uit een van de opmerkenswaardigste van deze mini-essays, ‘De trivialiteit van het persoonlijke’: ‘Wat iemand bijzonder maakt, is de manier waarop hij of zij erin slaagt iets meer te worden dan alleen “zichzelf”. Daaruit blijkt de persoonlijkheid (in de zin van ‘persona’ – masker). Het persoonlijke in de moderne betekenis (het intieme, private gevoels- en gedachteleven) bestaat voornamelijk uit trivialiteiten.’

Zoals ieder schrijver met enig zelfvertrouwen betaamt, schuwt Meeuse op zijn tijd het verleidelijke maar daarom niet per se ware aforisme niet. Neem dit: ‘Waar het getal regeert, komen de nullen aan de macht.’ Retorisch briljant, maar inhoudelijk aanvechtbaar.

(Toch? Met slechts een geringe dosis kwade wil is het bijvoorbeeld te lezen als een verheerlijking van niet-democratische regeringsvormen.) Maar met een geestrijk auteur als Meeuse is het een genoegen om ook eens van mening te verschillen.

Herman Jacobs