Peter Holvoet-Hanssen krabt het zout van de mosselbank van de Vlaamse letteren

Peter Holvoet-Hanssen, dichter, scenarist, romancier en nakomeling van Tijl Uilenspiegel, schreef met ‘Zoutkrabber expedities’ een boek voor de buitenechtelijke lezer. Guido Lauwaert legt uit hoezo.

Zoutkrabber expedities is een grafisch spiegelbeeld van hoe Peter Holvoet-Hanssen is, en wat hij doet. Korte zinnen. Wilde sprongen. Woeste dansen. Verdwalen in zijn verhaal. De weg terug vinden om pats tegen een blinde muur aan te botsen. Hij is niet van steen maar een vangnet. Alle kleuren van de emoties passeren de revue. Elke wind of stroming slalomt als een ratelslang.

Als u nog kan volgen

Zoutkrabber expedities is een roman die de lezer na het eindpunt doet besluiten: eindelijk een roman van een jongeman met lef, die zijn voeten veegt aan literair fatsoen. Het is een boek voor de buitenechtelijke lezer. Holvoet-Hanssen kan het zich permitteren hem uit te dagen, want hij is een nar met tragische trekjes. Het gevaar bestaat – bij volle besef – dat een groot aantal lezers (wat fout is, het moet zijn: het klein aantal lezers, want het aantal slinkt met de dag), maar afijn, ik ga hier niet de weg op van de auteur, of misschien toch, ten bate van de verlichting over wat de lezer te wachten staat. De auteur, niet de lezer voor de duidelijkheid, al kan de lezer die de lezing volhield tot de laatste bladzijde tot dezelfde gedachte komen, want wat weet de auteur over de lezer en de lezer over de auteur? Het gevaar bestaat, want daar wilden wij op wijzen, als u nog kan volgen, dat het geen bestseller wordt.

Holvoet-Hanssen zal het jammer vinden, hij is ferm ambitieus en – wat er logisch aan voorafgaat – gezond ijdel, maar hij is nuchter in zijn dronkenschap. Wat hem siert. De verrassing en de verbazing blijft hij zoeken. En kort voor hij ze gevonden heeft al zoekende is om van de ene surprise in de andere te vallen. Hij daagt zichzelf uit om de lezer uit te dagen. En toch staat het verhaal er dat respect verdient: een sterk begin, een midden van staal en een deftig slot. De combinatie vol te houden is niet eenvoudig. Traditie en experiment zo verweven dat schrijver en lezer elkaar knuffelen en het boek niet verdwijnt op de hoogste plank van de bibliotheek, waar de boeken van de meeste jonge Vlaamse auteurs tot stof vergaan, al zijn de snaken al in de prijzen gevallen. Hoeven zij niet elke zondag gepoetst te worden om te blijven blinken. Dat doen ze uit zichzelf wel. Voor hen geldt wat Gerrit Komrij ooit dichtte: ‘En daarvan wilde hij leven!‘

Razende zee

Maar waar gaat de roman nu precies over? Man, kom ter zake! Heb ik geen zin in. Aan het herhalen van wat al op de website van de uitgever staat heb ik een hekel. Het enige wat ik wil zeggen, want ik ben een schone schurk, is dat het een dubbelverhaal is. Het eerste deel, Het verhaal van Leen Pul, speelt zich af tijdens WO II, en is naar aard Erich Maria Remarque waard. Kaal en koel en het smaakt naar J.D. Salinger. Het eerste is de oorzaak, de aanloop, het zaad van het tweede en meest uitgebreide deel, Finbar en Louise. Havensteden als locatie, waar het verhaal uit het eerste deel, nog gekker dan in een deurenkomedie, uit elkaar valt en als een wrak aanmeert. De razende zee raast de kade op. Ogenschijnlijk – eigenlijk mag het niet gezegd worden; het steelt ten dele de magie van de roman – zijn de twee delen niet eens verre vrienden. Schijn is het, meneer, mevrouw! Naar het einde toe beseft de lezer dat het tweede deel een puzzel is en de auteur een anti-oorlogsboek heeft geschreven. Deel I, gebaseerd op de oorlogsherinneringen van meneer X, heeft Peter Holvoet-Hanssen een shellshock bezorgd, dat is de puzzel. Het uitschrijven van de roman is de puzzelstukjes op hun plaats leggen. Als therapie.

Dement

Valt er dan geen kritisch woord over Zoutkrabber expedities te zeggen? Nee… en ja. Het is een zeer goede roman. Naar het einde toe wordt er echter al te vaak haasje over gespeeld. Verliest de schrijver zich in nevengedachten op de bijgedachten. Het vergt geduld van de lezer. Hij moet vaak herlezen, vrezend dat hij dement aan het worden is. Wat natuurlijk (vermoedelijk) niet het geval is. Het is de schrijver die zijn verbeelding niet weet in te tomen. Een tweede mankement zijn de vele cursieve alinea’s. Trop is te veel. En ze worden alsmaar langer. De goede lezer ziet gaandeweg zelf wel in waar de auteur heen holt. Hij moet niet bij het handje gehouden worden.

Met dat in het hoofd, koop of leen het boek. Holvoet-Hanssen is origineel, een ontdekkingsreiziger. Hij krabt, zowel in zijn gedichten als in zijn proza, het zout van de mosselbank van de Vlaamse literaire wereld. Een jeugdwerk, ongetwijfeld, maar betekent dat minderwaardig? Je voelt de aanzet tot een groots oeuvre. En wie een goede neus heeft, haalt hem niet op voor een roman als aanzet tot een ontwikkelingsproces. Ooit gaat zijn waarde de hoogte in, zoals het jeugdwerk van Picasso kinderziektes vertoonde, maar juist daarom niet minder waard is dan het werk uit zijn bloeiperiode.

Guido Lauwaert