Olivia Laing, Brits auteur en criticus: ‘Via de straat kunnen we de wereld veranderen’ (video)

Knack vroeg samen met Bozar en Le Soir tien bekende intellectuelen naar hun ideeën over de wereld na corona. In de derde aflevering sprak Annelies Beck (VRT) met de Britse auteur en cultuurcriticus Olivia Laing.

Uw boek Everybody, dat begin volgend jaar verschijnt, gaat over Sigmund Freud, grondlegger van de psychoanalyse, en over lichamen als de ultieme barrière tussen mensen. Of zie ik dat verkeerd?

Olivia Laing: Het gaat vooral over de vraag waarom zoveel lichamelijke kenmerken, zoals gender en ras, in de loop van het leven een bron van onderdrukking zijn. Ik heb het over alle manieren waarop ons lichaam onderhevig kan zijn aan ziekte en geweld, al dan niet seksueel, en tegelijkertijd een bron blijft van kracht, solidariteit en verandering in de wereld. In die zin is mijn boek een geschiedenis van de grote vrijheidsbewegingen van de twintigste eeuw, die voor burgerrechten, holebirechten en het feminisme zijn opgekomen.

Daarnaast mijmer ik over de vraag waarom die bewegingen het vandaag misschien moeilijk hebben, waarom sommige successen die verworven leken nu dreigen te worden teruggedraaid, en waarom de strijd verder gaat. Kijk maar naar de Black Lives Matter-beweging.

Bent u optimistisch over die beweging?

Laing: Amerikanen beginnen anders naar de politie te kijken, en er wordt zelfs over een mogelijke afschaffing van de zogenoemde incarceration state gedacht: dat is al een overwinning op zich. Ik geloof erg in het idee dat mensen de wereld kunnen veranderen door op straat samen te komen.

De voorbije jaren heb ik veel over de geschiedenis van de burgerrechtenbeweging gelezen en ook over de vreselijke verliezen die ze in de jaren zestig hebben geleden. Toen werd alle hoop verpletterd door het witte superioriteitsdenken, de onwetendheid en de luiheid van het witte establishment. Echt, het is buitengewoon om te zien hoe dat nu misschien wel begint te veranderen.

Mensen willen zich vrij voelen, en tegelijk hebben ze er behoefte aan om bij een groep te horen en zich tegen andere groepen af te zetten: waarin wortelt die tegenstelling volgens u?

Laing: Dat is dé grote vraag van het menselijke bestaan, hè? (lacht) Niet gemakkelijk om te beantwoorden, dus. En het is ook de vraag die Sigmund Freud zich stelt: wat beweegt ons om kleine lichamen te vormen en andere groepen van lichamen te haten en proberen te vernietigen? Waarom kiezen mensen ervoor om te haten? Enerzijds is dat iets mysterieus, anderzijds weten we wat voor een verschrikkelijke impact het witte superioriteitsdenken op de hele wereld heeft. En we weten ook hoe we dat systeem kunnen ontmantelen. Laten we dus niet over de oorzaken blijven mijmeren, maar opstaan en er iets aan doen.

(Opgetekend door Ann Peuteman)

Bekijk hieronder het volledige interview met Olivia Laing vanaf 15 juli om 20u.