Neil Jordan – Evenbeeld

Met Evenbeeld schreef de Ierse regisseur en schrijver Neil Jordan een geslaagde hedendaagse variant op Robert Louis Stevensons klassieker The Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde.

De verteller in Neil Jordans Evenbeeld is Kevin Thunder, een in Berlijn wonende en werkende ontwerper van computergames. Hij is naar zijn geboortestad Dublin teruggekeerd voor de begrafenis van de schrijver Gerald Spain, een man die bij leven en welzijn griezelig sterk op Thunder leek.

Wanneer de kist van Gerald het graf in gaat, staat Kevin toevallig naast Geralds dochter Emily en haar hond Toby. ‘De hond voelde iets, zoals honden dat kunnen, draaide zich om en likte mijn linkerhand.’

Gerald leefde jarenlang, tot aan zijn dood, in onmin met zijn dochter. Emily voelt zich op een vreemde manier vertrouwd met Kevin en spreekt hem onbewust aan met ‘Gerald’. Na de begrafenis spreken ze af elkaar op een later tijdstip opnieuw te ontmoeten. Met stukjes en beetjes zal Kevin haar vertellen over zijn bizarre relatie met haar vader, zijn evenbeeld Gerald Spain.

De jonge Kevin Thunder groeit eind jaren zestig op in een groot troosteloos huis aan Fairview Park in Marino Crescent, een wijk waar de lower middle-class van Dublin samenhokt. Het huis naast het zijne – nummer 15 – was het geboortehuis van Bram Stoker, de schepper van Dracula. Kevins vader is bookmaker en zijn moeder verhuurt kamers op de bovenste verdieping om de financiële putten te dempen die haar man maakt.

Wanneer Kevin op een dag goedgemutst op de bus stapt, krijgt hij van de buschauffeur een fikse oorvijg en wordt hij ervan beschuldigd de vorige keer niet betaald te hebben. Een paar dagen later wordt hij door een verkoper Woolworths uit gejaagd. ‘Als je hier nog een keer terugkomt, bekakte kleine dief, bel ik de politie.’

Kevin snapt er niets van, tot hij erachter komt dat er een jongen in Dublin woont, Gerald Spain, die zijn perfecte dubbelganger is. Spain is het zoontje van een advocaat, gaat naar een chique school en woont in een statig herenhuis aan Palmerston Park. ‘Mijn park was een spookpark en had gemeentelijke tulpenbedden en het zijne had slangenbomen en een piano waarop Chopin werd gespeeld.’

Thunder en Spain reageren eerst onwennig op hun dubbelgangerschap, tot ze er de voordelen van beginnen in te zien. De jaren erna zullen ze elkaars liefjes afsnoepen en elkaars afkomst en klasse gebruiken en misbruiken. Tot het aannemen van elkaars identiteit gevolgen krijgt die ze niet wilden en konden voorzien.

Doorheen Evenbeeld flirt Neil Jordan met het ‘bovennatuurlijke’. Daarmee plaatst hij zich in de traditie van de gothic novels zoals die door illustere voorgangers als Edgar Allan Poe en Robert Louis Stevenson geschreven werden. Volgens de legende schreef Stevenson zijn roman The Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde in minder dan een week tijd. Tussen de publicatie van Neil Jordans vorige roman en Evenbeeld liggen zeven jaar.

Afgezien daarvan zijn de gelijkenissen tussen de klassieker van de Schot Stevenson en het nieuwste werk van de Ier Jordan frappant. Allebei spelen ze met het motief van de ‘gespleten persoonlijkheid’, waarbij het brave personage zijn handen in onschuld wast voor de ellende die zijn slechte alter ego aanricht.

Beide verhalen spelen zich af in een victoriaans aandoende stad, waarbij de sfeer van straten, wijken en gebouwen naadloos aansluit bij de karakters. Jekyll en Hyde bewogen zich door verschillende stadsdelen van het negentiende-eeuwse Londen, met de mistige, criminele wijk Soho als het favoriete speelterrein van de door en door slechte Hyde. In Evenbeeld is Dublin de setting: elk hoofdstuk is gesitueerd in een ander deel van de stad.

In tegenstelling tot in die andere grote Dublinroman, Ulysses, spelen de gebeurtenissen in Evenbeeld zich niet op één dag af, maar verspreid over ruim veertig jaar. Net als zijn grote voorbeeld James Joyce brengt Neil Jordan zijn stad trefzeker tot leven.

Jan Stevens