Murakami schreef boek van het jaar

Zaterdag verschijnen de eerste twee delen van 1q84, een supersensuele thrillertrilogie van de Japanse cultschrijver Haruki Murakami. Waarschijnlijk dé roman van het jaar.

Zaterdag verschijnen de eerste twee delen van 1q84, een supersensuele thrillertrilogie van de Japanse cultschrijver Haruki Murakami. Omdat 1q84 veel kans maakt om dé roman van het jaar te worden, besteedt Knack tweemaal aandacht aan deze trilogie. Vandaag boek één.

Het is 1984 in Tokio en schijn bedriegt. Een elegante dame van dertig beweegt zich in een taxi op de tonen van Leos Janaceks Synfonietta naar een aparte opdracht. Op het tempo van de trommels en trompetten van de Tsjechische componist haast ze zich in de ondergrondse om net op tijd als een volleerde matador een zelf in elkaar geknutselde ijspriem in de hals van een man te drijven. Een partijtje stomende seks brengt haar weer tot rust. Dit is Stieg Larsson revisited, maar dan op een hoger stilistisch niveau getild.

Murakami is een schrijver die als geen ander zijn solitaire personages door het leven laat glijden op een verslavend jazzy ritme. Zelfs zijn secure beschrijving van het interieur van de taxi waar Aomame aanvankelijk in verzeild raakt, drijft de lezer naar het topje van zijn stoel. Filmische shots van een zwijgzame natuur en terloops gebrachte dialoogflarden drijven de onderhuidse spanning op tot het eerste slachtoffer geruisloos vooroverzakt.

Na de introductie van de femme fatale Aomame komt in het volgende hoofdstuk de mannelijke protagonist in beeld. 24 hoofdstukken lang wisselen girl en boy elkaar af, tot het je na 300 bladzijden parallelle vertelling begint te dagen dat ze elkaars bondgenoot zullen worden – en allicht ook elkaars soulmate.

Aomame, lesgeefster gevechtssport, en Tengo, wiskundeleraar, zijn allebei even oud en vooral even eenzaam. Uitgerekend daarin sluimert hun kracht, want alleen staan hun zintuigen pas echt op scherp.

En om die uitgepuurde sensualiteit is het Murakami te doen. Daarvoor staan niet alleen de talloze eet- en vrijscènes borg, maar ook de vanzelfsprekende manier waarop Murakami filosofische bespiegelingen over het wezen van de tijd of de noodlottige mars van het zelfzuchtige gen ter sprake brengt. Als iemand de gebalde power van het traditionele, Japanse minimalisme opnieuw tot leven wekt, dan is het Murakami wel.

In de eerste helft van 1q84 ontvouwt zich een dubbel verhaal. Aomame krijgt het gezelschap van een oudere, excentrieke dame die haar het wrekerspad op stuurt, en Tengo verliest zich als aspirant-schrijver helemaal in de bewerking van een beloftevol manuscript van de 17-jarige Eri. Geleidelijk aan verschuift de focus naar Eri’s boek, waarin zij het verhaal doet van een eigenaardige sekte waar tienermeisjes worden verkracht.

Voor wie weet dat de letter q in het Japans dezelfde uitspraak heeft als het getal 9, wordt de knipoog van Murakami naar 1984 van George Orwell ten laatste hier duidelijk. Maar het is Murakami op de eerste plaats om een spannende en hypersensuele thriller te doen, niet om een beklemmende orwelliaanse maatschappijvisie.

Naar het einde van dit eerste deel krijgt het verhaal zelfs sciencefictiontrekjes wanneer blijkt dat zogenaamde Little Men op een mysterieuze manier via de misbruikte meisjes hun misdadige werk verrichten en overal willen infiltreren – tot in de ingewanden van een hond toe. Eri is zelf een van hun slachtoffers en wil met haar boek, dat Tengo tot een bestseller heeft geredigeerd, blijkbaar waarschuwen voor de invasie van deze Little Men. Daar stopt het eerste deel.

In Japan was de hele trilogie een megaseller. Tot nog toe werden er meer dan tweeënhalf miljoen exemplaren van verkocht. In Europa verschijnt nu in het Nederlands de eerste vertaling van 1q84, een jaar voordat de Engelse, Duitse en Franse vertalingen eraan komen. Het derde en finale deel van de trilogie in het Nederlands is voor volgend voorjaar.

Voor wie vandaag nog verlegen zit om een vakantieboek waar je echt je tanden in kunt zetten, is 1q84 een absolute aanrader: spannend maar ook diepzinnig, meeslepend maar toch soms dromerig, makkelijk verteld maar o zo zinderend en intens. Kortom, een weergaloze ode aan het geconcentreerde, zinnelijke leven.

Haruki Murakami

Geboren in Kyoto, Japan, in 1949.

Toneelopleiding aan de Waseda Universiteit in Tokio.

Vertaalt Amerikaans proza van Raymond Carver, Raymond Chandler, John Irving en F. Scott Fitzgerald.

Debuteert met Hear the Wind Sing (1979), geen Nederlandse vertaling.

Grote doorbraak met Norwegian Wood (1987), ook zo in het Nederlands vertaald.

Andere bekende boeken van hem zijn: Ten zuiden van de grens (1992), De opwindvogelkronieken (1994), Spoetnikliefde (1999), Kafka op het strand (2003), Waarover ik praat als ik over hardlopen praat (2007).

De oorspronkelijke Japanse versie van 1q84 verscheen in 2009.
Uitgeverij Atlas maakte ook een Murakami-zakagenda 2010.

Frank Hellemans