Miranda Carter – De ondergang van het oude Europa

In The Three Emperors vertelt de Britse historica Miranda Carter de geschiedenis van Europa tussen 1860 en 1920 aan de hand van de vervlochten levens van drie hoofdrolspelers.

De Britse historica Miranda Carter is niet bang van een uitdaging. Ze debuteerde in het begin van het decennium met een veelgeprezen biografie van kunsthistoricus en sovjetspion Anthony Blunt.

Vorig jaar verscheen The Three Emperors, een geschiedenis van Europa tussen 1860 en 1920, verteld aan de hand van de vervlochten levens van drie hoofdrolspelers. Koning George V van Engeland, keizer Wilhelm II van Pruisen en tsaar Nicolaas II van Rusland waren ook volle neven van elkaar.

Het boek is in een voortreffelijke vertaling in het Nederlands uit als De ondergang van het oude Europa. De drie heersers kenden elkaar goed van op familiereünies, ze noemden elkaar

Georgie, Willy en Nicky en onderhielden een uitgebreide correspondentie.

Carter steunt haar verhaal onder meer op die briefwisseling, die ons leert dat ze het over hun legers hebben als waren het tinnen soldaatjes. Ze maken ruzie over wie er het grootste jacht heeft, Wilhelm amuseert zich met het ontwerpen van fraaie nieuwe uniformen, George pocht over zijn postzegelverzameling en Nicolaas gelooft echt dat God zelf hem op zijn troon heeft gezet.

Toch vinden ze dat ze eigenlijk beter met elkaar zouden moeten opschieten, aangezien ze loten zijn van dezelfde boom. Dat was ook de stiekeme bedoeling van prins Albert van Saksen-Coburg, de echtgenoot van koningin Victoria en een neef van onze koning Leopold I, om de tronen van Europa aan elkaar te binden door een web van zussen, neven, ooms en tantes.

Dat mislukte, ook omdat de tijden veranderden en gekroonde hoofden steeds meer met verkozen politici rekening moesten houden. De soms hilarische verhalen die Carter vertelt, hebben een bittere smaak omdat de lezer weet waar het hele vertoon toe leidt: tot de Eerste Wereldoorlog en de miljoenenslachting in het slijk van de loopgraven.

Aan de mythe van de grote Europese familie kwam in 1917 definitief een einde, toen George er zich niet tegen verzette dat de Britse regering haar aanbod introk om de tsaar en zijn

gezin asiel te verlenen. Hoe het met Nicolaas afliep, is genoegzaam bekend.

Hubert van Humbeeck