De bekende Tsjechische auteur Milan ‘De ondraaglijke lichtheid van het bestaan ‘ Kundera blaast vandaag 85 kaarsjes uit: een kort portret.
Update
De Tsjechische schrijver Milan Kundera overlijdt op 12 juli 2023. Herlees hier een kort portret naar aanleiding van zijn 85e verjaardag in 2014.
In ‘De ondraaglijke lichtheid van het bestaan’ (1982) van de Tsjechische schrijver Milan Kundera meent een van de personages dat je als mens nooit weet wat je zou moeten willen, omdat een mens slechts één leven heeft, waardoor hij niet kan vergelijken met vroegere levens en waardoor hij zijn huidige leven niet in latere levens kan corrigeren. Vandaag wordt Milan Kundera 85 jaar.
Praagse lente
Kundera werd geboren op 1 april 1929 in het Tsjechische Brno, Brünn. In Praag studeerde hij zowel literatuur- als film- en muziekwetenschappen. Na de oorlog werd hij in 1948 een overtuigd lid van de Communistische Partij, die hem in 1950 wegens individualistische neigingen royeerde. In 1956 sloot hij zich opnieuw bij de CP aan, maar spaarde zijn kritiek niet. In 1967 publiceerde Kundera de antistalinistische roman ‘De grap’.
Na het neerslaan van de Praagse lente door Sovjettroepen en eenheden van het Warschaupact in augustus 1968 werden Kundera’s boeken uit alle Tsjecho-Slowaakse bibliotheken verbannen. De schrijver kreeg een publicatieverbod opgelegd. Zijn tweede roman, ‘Het leven is elders’ (1973) verscheen in Parijs. Kundera vestigde zich immers in Frankrijk, waar hij een leeropdracht in Rennes aanvaardde. In 1979 ontnam de Tsjechische regering hem na de publicatie van ‘Het boek van de lach en de vergetelheid’ het Tsjecho-Slowaakse staatsburgerschap. Sinds 1981 is Kundera Frans staatsburger. Sedert ca. 1989 schrijft hij in het Frans.
Geen interviews
Behalve een groot aantal romans en gedichten publiceerde Milan Kundera ook enkele bundels met essays waarin hij wees op het belang van Europese auteurs als Cervantes, Rabelais, Sterne, Diderot, Musil, Broch, Kafka en Gombrowicz voor de ontwikkeling van de roman in het algemeen en van zijn eigen oeuvre in het bijzonder.
Kundera treedt maar zelden in het openbaar op. Hij geeft nauwelijks interviews, omdat hij vindt dat zijn woorden te vaak verdraaid worden. In 2008 kwam hij ongunstig in het nieuws toen hij ervan werd beschuldigd als jongeman de 22-jarige anticommunistische activist Miroslav Dvořáček in Tsjechië te hebben verklikt, iets wat de schrijver altijd heeft ontkend. Dvořáček liep toen een gevangenisstraf van 22 jaar op waarvan hij er 14 uitzat.
Ondanks de politieke dimensies van zijn oeuvre meent Kundera dat een roman nooit een politiek of historisch traktaat mag zijn. Het is immers de taak van de romancier om over de mens iets te vertellen wat de mens over zichzelf nog niet wist. Dat Kundera een van zijn essaybundels de titel ‘Het doek’ (2005) meegaf is dus geen toeval. Het gaat om het doek dat het leven verduistert en waarin de romanschrijver een gat knipt om helderheid te verschaffen. Kundera deelt de opvatting van Hermann Broch volgens wie een roman die geen enkel nieuw of onbekend fragment van het menselijk bestaan onthult immoreel is.
Bij Ambo verschenen in 2012 de verzamelde essays van Milan Kundera onder de titel ‘Over de romankunst’ in een vertaling van Martin de Haan.
