Martin Gülich – Septemberstralen

Septemberstralen, een novelle van de Duitse auteur Martin Gülich (1963), gaat over een aantal mensen die een vergrijp proberen te verbergen door een grotere misdaad te begaan.

Septemberstralen, een novelle van de Duitse auteur Martin Gülich (1963), gaat over een aantal mensen die een vergrijp proberen te verbergen door een grotere misdaad te begaan.

In een herfstnacht dwingen drie mannen (Gerland, Vanek en Kron) een vierde, naamloze man tot een excursie. Aan de oever van een meer wordt die vierde man eerst getreiterd, daarna gefolterd en vervolgens, om geen sporen na te laten, levend begraven. Over al die mannen – daders en slachtoffer – weten we haast niets. Misschien hebben de daders een motief, maar ook dat is onduidelijk.

Is het een verhaal over groepsleden, die de cohesie van de groep door een misdaad willen verstevigen? Nee, want daarvoor is de samenstelling van de groep te incidenteel en te willekeurig. Het is niet waarschijnlijk dat de mannen nog eens in dezelfde misdadige constellatie zullen optreden.

Er is geen echte pikorde. We constateren dat de kwelgeesten zich onderling te onberekenbaar gedragen om een bende te kunnen vormen. Dit alles doet afbreuk aan de geloofwaardigheid van het gebeuren. Het verhaal is een ongeleid projectiel.

Er is in deze vertelling slechts één sterke passage. Op een bepaald moment maakt Kron, een van de daders, de strop om de hals van het benauwde slachtoffer wat losser. Dat maakt Kron in de ogen van zijn spitsbroeders tot een mensenvriend. Maar ze weten niet dat Kron een minder edel motief voor zijn ingreep heeft. Jaren geleden heeft zijn vader zich opgehangen.

Dat is de echte reden waarom Kron, die niet meer met de beelden uit het verleden geconfronteerd wil worden, het naar lucht happende slachtoffer even bijstaat. Meer van die ambivalenties in het innerlijk van de personages en wat meer rechtlijnigheid in de handeling hadden Gülichs novelle, die stilistisch degelijk is zonder uit te blinken, tot een interessantere leeservaring kunnen maken.

Piet de Moor