Kristian Lundberg – Poortwachter

In Poortwachter staat niet de oplossing van een reeks moorden centraal, maar de gemoedstoestand van speurder Nils Forsberg.

Zweedse thrillerschrijvers zijn een ras apart. Hun romans ademen een ongewoon hoog gehalte van Kapitalismusdämmerung uit, heel wat auteurs zijn militante communisten of sympathisanten.

Per Wahlöö, Stieg Larsson (die alles naliet aan het Verbond van Kommunistische Arbeiders), Henning Mankell, Jan Guillou, Kristian Lundberg… De somberste van allen is Lundberg.

In Poortwachter staat andermaal niet de oplossing van een reeks moorden centraal, maar de gemoedstoestand van speurder Nils Forsberg: drankverslaafd, levensmoe, ontzet over het gebrek aan empathie met de zelfkant van de samenleving, illusieloos over de arbeidsverhoudingen en de intenties van de mens in de straat.

De echte hoofdpersoon van Lundberg is niet de mens, maar zijn conditionering, de omgeving die hem bepaalt. ‘De stad stinkt. Ze leeft. Ze ademt. Ze vreet. Ze spuugt de resten uit.’ Dat besef bepaalt de halfduistere wereld van het politiekorps van Malmö.

Het is bijna bij toeval, onthecht, terloops, dat de moordenaar wordt aangebracht, later opgebracht en terzijde geschoven. Het gaat om een godsdienstwaanzinnige, die zich uitverkoren waant om de wereld te zuiveren van al het kwaad dat ieders ogen uitsteekt, dag na dag. Die van God de opdracht krijgt ‘hem te verlaten om hem te vinden’, want ‘liefde is offer’, en het hoogste offer is de zelfopoffering.

De eigen moraal ontkennen om hem te kunnen toepassen. Moordenaar worden om de ketenen van de verworpen mens te breken.

Poortwachter is erger dan existentialistische wanhoop. Het is de ultieme synopsis van de vergeefsheid van het bestaan. Leven als Midas of Sisyfus. Maar wel onder de aandrijvende mistlagen van een kouwelijke poolwind. Dante had het niet erger kunnen bedenken.

Lukas De Vos