Knack zomerthrillers: Fred Vargas – De terugkeer van Neptunus

Simenon is weer opgestaan. In vrouwelijke gedaante (want Fred Vargas is de archeologe Frédérique Audouin-Rouzeau), en met een minder sombere kijk op de menselijke psyche.

De oorspronkelijke dubbelroman Sous les Vents de Neptune (2004) ademt bedrog en dubbelspel uit, maar vooral endemisch, onuitroeibaar kwaad. Dat neemt de gedaante aan van een hooghartige rechter, Fulgence, die decennialang op uitgekiende wijze schijnbaar losstaande moorden pleegt.

Het enige bindmiddel is de werkwijze: een slag op het hoofd, en een steek met een drietand in het lichaam. En met de monomane onderhuidse dwang om inspecteur Adamsberg tot zelfmoord te dwingen.

Adamsberg is een speurder naar mijn hart: nonchalant, obsessief, kwetsbaar, en onberekenbaar. Dat dankt hij aan een uitzonderlijke gave: zijn fotografische geheugen. Hij functioneert alleen met zijn tegenbeeld, Danglard, de vleesgeworden rationaliteit, ware het niet dat hij behept is met onbeheersbare vormen van bijgeloof.

Het is uit de milde, ironische botsing van beide karakters dat de ontrafeling volgt van een hels complot – de drietand verwijst naar de oppergoden Zeus, Poseidon en Hades, meesters van de hemel, de zee en de onderwereld – en drie bloedverwanten, want broers. Niet zonder dat Adamsberg zelf in de val wordt gelokt. Op studiereis in Québec wordt hij zelf verdacht van moord op zijn geflipte scharrel Noella.

Québec is meteen het orgelpunt maar ook de achilleshiel van deze pittige roman. Het levert steile contrasten op, maar voor de vertaalster was het een niet te nemen horde. Het Frans van Acadië wordt omgezet in een naar Hollandse begrippen allicht samenhangend ‘Vlaams’.

Alleen raakt dat Vlaams kant noch wal, er zit geen eenheid in, en nog minder herkenbaarheid. Dat ontwricht enigszins de goed geoliede verschuivingen die in de Franse versie wel tot hun recht komen.

Vargas is het tegendeel van de hard-boiled thriller – ze is de zachte parodie ervan, een warm eerbetoon aan de zwakheid van de mens.

Lukas De Vos