Knack Hercule Poirotprijs 2011, de genomineerden (4): Rudy Soetewey

Rudy Soetewey is met ‘Getuigen’ de vierde genomineerde voor de Knack Hercule Poirotprijs, na Bram Dehouck, Ludo Schildermans en Schoemans.

Het boek Tussenbeide komen of niet als je getuige bent van een incident? Het is een vraag die iedereen zich weleens stelt. Als drie allochtone jongeren op de laatavondtrein tussen Brussel en Antwerpen het raam bekladden met graffiti, roept een oude man hen tot de orde. De enige andere getuige in de wagon, het hoofdpersonage Martin Vandeweyngaert, maakt zich uit de voeten, maar ziet nog net hoe een van de jongeren uithaalt. Waar ligt de grens tussen moed en domheid, en tussen moed en lafheid? Het is een beslissing die hij in luttele seconden moet nemen. Martin is geen held, een wat te gezette boekhouder wiens leven zowel professioneel als privé bepaald niet over rozen gaat. Hij is dan ook vastbesloten om niet bij deze zaak betrokken te geraken. Maar als hij de volgende dag verneemt dat de oude man in de trein gestorven is, neemt hij een rampzalige beslissing. De eerste van vele.

In een eenvoudige, soepele vertelstijl snijdt Rudy Soetewey in ‘Getuigen’ netelige maatschappelijke thema’s aan als racisme en politieke correctheid, losgeslagen jongeren, de schijnheiligheid van de media en het publiek, de vervreemding van de voorstad. Zware onderwerpen die hij niettemin met veel naturel tackelt, zonder dat zijn verhaal er vaart bij verliest. Een verhaal dat de lezer wel erg dicht op de huid zit. Klasse.


De schrijver Rudy Soetewey (1955) woont in Edegem, niet ver van de plek waar ‘Getuigen’ zich afspeelt. Hij werkt als coördinator Smartschool eLearning voor het Go! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, maar schrijft ook toneel, romans en liedjes. ‘Getuigen’ is al zijn vierde misdaadroman die genomineerd wordt voor de Knack Hercule Poirotprijs, na Inbraak (2001), Moord (2007), en Vrienden (2009).


De reactie Bent u blij met de nominatie?

Dat ligt nogal voor de hand hè. Het zou nogal hypocriet zijn om te zeggen dat je daar niet blij mee bent.

Waar gaat het boek over? Wat is het belangrijkste thema?

Het gaat over het gevecht tussen wat een mens overkomt aan de ene kant en zijn geweten aan de andere kant. Je zou bijna kunnen zeggen: tussen zijn verstand en zijn gevoel. Zijn verstand zegt: reageer niet, en zijn gevoel kan dat niet echt verantwoord krijgen. Waardoor hij probeert het juiste te doen, en daarvoor door onze maatschappij – zoals wel vaker gebeurt – bijna wordt afgestraft.


Was het een moeilijk boek om te schrijven?

Eigenlijk wel. Ik heb er heel hard moet aan werken om het logisch te houden en het niet te laten escaleren in een bepaalde richting. Er zijn een aantal thema’s die voorzichtig worden aangeraakt, en als je niet oplet, verandert het boek in een verhaal over één specifiek thema. Dat wilde ik niet. Ik wilde weergeven wat het personage allemaal meemaakt, en ik wilde ook alle draadjes op het einde aan elkaar geknoopt krijgen. Het moest geloofwaardig blijven, daar staat of valt zo’n verhaal mee.

Waar hebt u de inspiratie gevonden?

(lacht) Ik krijg bijna al mijn inspiratie als ik op zondagochtend naar de bakker wandel om broodjes te gaan halen. En ook het feit dat ik de laatste drie jaar in Brussel werk en hier in Hove de trein neem, heeft me natuurlijk elementen bezorgd die ik kon gebruiken voor dit boek.

Zit er iets van uzelf in het boek? Autobiografische elementen?

Niet in de letterlijke zin. Maar in de kern van wat je schrijft, zit er natuurlijk altijd iets wat je erg bezighoudt. In dit geval de tegenstelling tussen wat echt belangrijk is enerzijds, en wat de pers daar dan van oppikt anderzijds. Ik erger mij daar nogal eens aan. Ik heb steeds vaker het gevoel, ook in de zogenaamd betere pers, dat de verkoopcijfers de doorslag geven. En dus zie je faits divers verschijnen op een frontpagina of een startpagina van een nieuwssite waarvan je denkt: is dit ook al nieuws? Dat is geen gezonde evolutie.

Bent u zelf ooit in een situatie geweest waarin u moest ingrijpen of had moeten ingrijpen?

Nee. Maar ik heb daar wel een zeer bizarre anekdote over. Toen ik het eerste hoofdstuk van het boek al had geschreven en voor de rest de structuur had uitgetekend, heb ik op een late trein bijna exact dezelfde situatie meegemaakt als in mijn boek: we zaten nog met twee passagiers in een treincoupé, waar drie jonge gasten binnenkwamen die wat opmerkingen maakten en daarna twee banken verder met hun schoenen op de zetel duidelijk iets aan het doen waren wat ze niet mochten doen. Geen van ons beiden is gaan kijken. We zijn braaf van de trein gestapt… Maar ik vond het toch wel redelijk straf: ik begon mijn eigen boek te beleven.

U zegt dat u al heel de structuur had uitgewerkt. Is dat uw werkwijze?

Ik ben niet in staat om aan boek te beginnen voor ik weet wat de grote lijnen zijn, waar ik naartoe wil. Vele mensen zeggen dat ze beginnen te schrijven en dan wel zien waar ze uitkomen. Bij mij lukt dat niet, ik heb daar de tijd niet voor.

U raakte gevoelige thema’s aan als racisme, jongerengeweld… Was het niet beetje dansen op het slappe koord?

Heel erg. Aan de ene kant wil je waarachtig zijn, zeggen wat je denkt, en aan de andere kant moet het evenwichtig zijn, het mag geen pamflet worden. Ik heb ook niet uit politiek correcte overwegingen vermeden om allochtonen op te voeren als kleine criminelen, want daar gaat het boek net over: mensen die dingen niet doen omdat ze vrezen als politiek incorrect bestempeld te worden.

Uw boeken spelen zich vaak af in de voorstad. Het lijkt geen al te vrolijke omgeving. Of is het gewoon een setting?

Het is gewoon een setting. Omdat ik ervan overtuigd ben dat er in Vlaanderen honderden wijken zijn zoals die waarin het boek zich afspeelt. Wat voor de lezer natuurlijk de herkenbaarheid vergroot. Ik kon het verhaal ook in een buitenwijk van een grote stad situeren, maar dan zeggen de lezers op het platteland: ha, maar dat is de stad, daar gebeurt dat soort dingen natuurlijk.


De Prijs van de Lezer Vanaf vrijdag 10 juni, wanneer de laatste genomineerde bekend is gemaakt, kan het publiek meestemmen voor de Prijs van de Lezer. Breng je stem uit op een van de genomineerden en maak kans op een pakket Knack Zomerthrillers. Stemmen kan tot vrijdag 24 juni op www.knack.be.

Het thrillerfestival

Wie van de vijf genomineerden zal uiteindelijk winnen? Op zondag 26 juni wordt de Knack Hercule Poirotprijs uitgereikt in de Brugse Stadsschouwburg in het kader van Poirot in Bruges – Knack Thrillerfestival. De winnaar ontvangt zijn prijs uit handen van de Nederlandse eregast Esther Verhoef. De Prijs van de Lezer wordt uitgereikt door de Poirotwinnaar van vorig jaar: Patrick De Bruyn. Meer info over het festival vindt u op www.poirotinbruges.be of in onze festivalspecial Knack zomert van juni.

Jan Haeverans