Katrien Demuynck en Marc Vandepitte – De Factor Fidel

Wie wil weten hoe Cuba in elkaar zit, moet ‘De Factor Fidel’ van Katrien Demuynck en Marc Vandepitte lezen.

Wat veel waarnemers verwachtten, gebeurde niet. Het Cubaanse regime stortte niet als een kaartenhuis in elkaar toen een zieke líder máximo Fidel Castro vorig jaar in stilte van het voorplan verdween.

Zijn broer Raúl nam over, terwijl Fidel zich vanuit zijn ziekenkamer beperkt tot commentaren in de partijkrant en een zeldzaam televisieoptreden. Wie wil weten waarom het zo kon gaan en hoe Cuba in elkaar zit, moet De Factor Fidel van Katrien Demuynck en Marc Vandepitte lezen.

Demuynck en Vandepitte kennen Cuba vanbinnen en vanbuiten. Ze zijn niet echt objectief als het over Castro gaat, maar ze hebben over het leven en het denken van de charismatische revolutionair een eerlijk werkstuk afgeleverd.

Dat was niet vanzelfsprekend, omdat Castro – wars van elke vorm van dogmatisme – zijn eigenzinnige ideeën nooit zelf in een systematisch kader heeft gegoten. Demuynck en Vandepitte zochten naar het politieke testament van el Chefe in brieven, columns, interviews en toespraken.

De Factor Fidel herinnert er vanzelfsprekend aan dat het revolutionaire Cuba eind jaren vijftig door de Amerikanen in de armen van de Sovjet-Unie werd gedreven. Maar ook Moskou vond Fidel maar een rare snuiter, die de stille wenk kreeg om het evenwicht van de grootmachten vooral niet te verstoren.

Fidel Castro was op geen enkel moment een slaafse volgeling. Hij combineerde zijn blik op het marxisme – volgens hem geen set van eeuwige waarheden – met het ethische humanisme van de patriottische dichter José Marti en zelfs met de radicaliteit van het christendom. Zijn persoonlijke held is niemand minder dan de Spaanse antiheld par excellence, Don Quichot.

Het geeft de dictator, want dat was hij toch ook, een menselijk gezicht. Het verklaart mee waarom het regime na de val van het communisme wankelde maar toch recht bleef. De Cubanen betaalden een prijs. Maar hun onderwijs en hun gezondheidszorg bleven overeind. Cuba is misschien een ontwikkelingsland. Maar het is niet onderontwikkeld.

Hubert van Humbeeck