John Banville doet Chandlers Philip Marlowe herleven

Begin maart komt ‘The Black-Eyed Blonde’ uit: een nieuwe roman met Raymond Chandlers legendarische privédetective Philip Marlowe in de hoofdrol.

De Ierse schrijver John Banville, die als Benjamin Black ook misdaadromans schrijft, stapte met ‘The Black-Yed Blonde’ in het voetspoor van Chandler.

Ik wou geen kopie van Chandler, wel een verhaal in de geest van Chandler, zo liet Banville-Black weten die de thriller met toestemming van de erven Chandler schreef. Alvast een mooi begin: ‘Het was een van die zomerse dinsdagmiddagen waarop je je afvraagt of de wereld nog wel draait. De telefoon op mijn bureaublad zag eruit als iets dat weet dat het bekeken wordt’, zo klinkt een vlugge vertaling. De plot lijkt pur sang Chandler. Bay City, Chandlers fictieve versie van Santa Monica in Californië, begin 1950. Een rusteloze en eenzame Philip Marlowe wacht er op werk. En natuurlijk duikt er een nieuwe klant op. Iemand zoals Marlowe (en Chandler) ze graag heeft: jong en mooi. Clare Cavendish vraagt Marlowe haar gewezen minnaar op te sporen en hij wordt zelf verliefd op de vrouw. Zo belandt hij bij een van de rijkste families van Bay City.

Prototype

Toeval of niet, het is precies 75 jaar geleden dat ‘The Big Sleep’ verscheen, de eerste roman van Raymond Chandler. En wellicht zijn meest bekende, ook door de film met Humphrey Bogart die Marlowe een gezicht gaf. Chandler had eerder al korte verhalen geschreven voor pulpbladen en was 51 toen hij debuteerde met een thriller. De helden in de verhalen hadden namen als Mallory, Malvern, Dalmas. Toen ze later opnieuw werden uitgegeven, heetten ze allemaal Marlowe. De gumshoe uit zijn zeven misdaadromans vertoont nogal wat gelijkenissen met de schrijver. Ze drinken allebei veel, zijn eenzaten, hebben het moeilijk met vrouwen. Gelukkige huwelijken bestaan niet bij Chandler. Zijn boeken hebben vrij snel succes. Later vinden sommige critici dat hij het lastig heeft om een originele plot te verzinnen, dat hij altijd rond dezelfde thema’s schrijft, dat de personages ongeloofwaardig zijn. Het klopt, een heel klein beetje toch. Maar voor zijn tijd schreef Chandler frisse, krachtige verhalen en Marlowe is in misdaadromans al jaren het prototype van veel privédetectives. Ook zijn taal werd een voorbeeld: wisecracks en sarcastische opmerkingen druppelen zo uit de boeken.

Notitieboekje

John Banville was als tiener al een lezer van Chandler. Onder het pseudoniem Benjamin Black schreef de Booker Prize-winnaar zeven thrillers met het Dublin van de jaren vijftig als achtergrond. Hoofdpersonage is patholoog Quirke die onderzoek doet in het lijkenhuis van Dublin. De BBC maakte een driedelige reeks rond Quirke. Net als Philip Marlowe is Quirke, zijn voornaam kent de lezer niet, een eenzaat. De titel voor de nieuwe Marlowe vond Benjamin Black wellicht in een notitieboekje van Chandler waarin naast oneliners ook mogelijke titels voor korte verhalen stonden. Zo ook ‘The Black-Eyed Blonde’. Ook mogelijk: de titel werd in 1944 al eens gebruikt door Erle Stanley Gardner, een van de productiefste misdaadschrijvers en auteur van de immens populaire Perry Mason-reeks. Gardner en Chandler kenden elkaar.

Benjamin Black is niet de eerste die een ‘nieuwe’ Marlowe schreef. Robert B. Parker, hij overleed vier jaar geleden, was een groot bewonderaar van Raymond Chandler en publiceerde een vervolg op ‘The Big Sleep’, ‘Perchance to Dream’, dat zeer lauw werd onthaald. Hij completeerde ook een onvoltooide roman van hem, ‘Poodle Springs’ en schreef een lange reeks rond private eye Spenser voor wie Philip Marlowe model stond.

Benjamin Black, ‘The Black-Eyed Blonde’, Pan Macmillan, 19,99 euro, ISBN 978 1 447 2380 41

In het Nederlands zijn een paar delen van de Quirke-reeks uitgegeven door De Boekerij. ‘De zwaan van Dublin’ hoort bij de beste.

Fred Braeckman